HÂMİD AYTAÇ (1891-1982)

Kategori: Hat

Lot No: 113

Ketebeli, Hicri 1385 (M. 1965) tarihli, Rikkat (Kunt) müzehhibe imzalı, aharlı kâğıt üzerine is mürekkebi ile kaleme alınmış eserde kûfi ve aklam-ı sittenin (Altı kalem: muhakkak, reyhan, sülüs, nesih, tevki, rıkaa) farklı kalem kalınlıklarında toplam on dört ayrı çeşidi yazılmıştır. Satırların yazıları sırasıyla şöyle tertip edilmiştir: 1) Kûfi, 2) Tevkii 3) Sülüs 4) Nesih 5) Sülüs 6) Tokça Tevkii 7) Tevkii 8) Rıkaa 9) Rıkaa 10) Tokça Talik 11) Talik 12) Talik 13) Divani 14) Celi Divani 15) Rık’a 16) Hatt-ı icaze. Hat sanatı tarihinde aklam-ı sitte’nin farklı kalemleri ile tomar yazmak Yakut el-Mustasimi’ye (vef. 1298) kadar geri giden bir uygulamadır. Osmanlı hat sanatı tarihinde Şeyh Hamdullah’ın (vef. 1520) aynı geleneği izleyerek aklam-ı sitte’den “mütenevvi” hatlarla kaleme aldığı bir tomar Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi’ndedir (Env. No. E.H. 2086). (Bknz. Muhittin Serin, Hattat Şeyh Hamdullah, Kubbealtı, 2007, sf. 120). Bu tomarlar 16. yüzyıldan sonra yazılmamış ve tarihe karışmıştır. Bu hutut-i mütenevvia levhasını bu şekilde düzenleyip, bu sıra ile ilk defa yazan hattat Kâmil Akdik’tir. (Bknz. İsmet Binark, Eski Kitapçılık Sanatlarımız, Ankara, 1975, sf. 114). Kâmil Bey’in eserinde, eski aklam-ı sitte tomarlarının estetiğini levhaya taşımayı gaye edindiğini anlıyoruz. Hamid Bey’in de satışa sunulan bu levhasında hocası Kâmil Bey’in tertibine sadık kaldığını görüyoruz. Hamid Bey burada hocası Kâmil Bey’in eserinden naklederek sanatındaki kudretini göstermektedir. Farklı kalınlıklarda kalemlerle yazılmış olmalarına rağmen satır nizaminin ve birbirini izleyen farklı yazıların birbirleri ile son derece uyum içinde görünmeleri şaşırtıcıdır ve asıl tertibi yapan Kâmil Akdik’in üstün zevkini göstermektedir. Eserin metni hadis-i şeriflerden meydana gelmektedir. Yazının çevresindeki boşluklar altın yapraklarla tezyin edilmiştir. Eserin pervazı halkari tarzında hatayi ve saz yaprakları ile süslenmiştir. Cetvelleri altınla çekilmiştir. Levhanın güzelliğini takdir eden Şevket Rado, fotoğrafını Türk Hattatları isimli kitabının 267. sayfasında, Hamid Aytaç hakkındaki bölümün başında yayınlamıştır. Hâmid Bey’in bu yazıların her birinde ne derecede üstad olduğunu gözler önüne seren nadir ve müstesna bir eserdir. 62,5 x 47,5 cm. * Referans; Eser, Şevket Rado’nun “Türk Hattatları” kitabının 267. sayfasında yayınlanmıştır.

Muhammen Bedel