[Berthe] Georges Gaulis, La Rune d’un empire: Abd-ul-Hamid ses amis et ses peuples, préeface de Victor Berard, Armand Colin, Paris, 1913. xii, 358 s, 17,5 x 11,5 cm, sırtı bez, ebru kapaklı cildinde. Çalışma, Sultan ii. Abdülhamid ve iktidarını geniş bir çerçevede ele almaktadır. Kitabın 1. bölümü; Sultan ii. Abdülhamid’in dostları ve halkı, diplomatlığı, maliyeyi idaresi başlıkları altında siyasi bir portre çizmektedir. 2. bölümde; Türkiye’ye Alman nüfuzu ve Wilhelm’in Şam’a giderken Türkiye’yi ziyareti anlatılmaktadır. Üçüncü bölümde ise Balkan halklarına yer verilmiştir.

Emmeline Lott, Harem Life in Egypt and Constantinople, T. B. Peterson & Brothers, Philadelphia, tarihsiz [c 1880]. xxiii, [25-] 357, [1] s, 1 gravür, 19 x 12 cm, bez cildinde. Osmanlı kadını ve harem üzerine gerçeği yansıtan çok az eser vardır. Emmeline Lott, Mısır Hıdivi İsmail Paşa’nın oğluna mürebbiyelik yapmak üzere 1863 yılında Mısır’a gitmiştir. Kitabında İsmail Paşa’nın hareminde geçen yaşantısını gerçekçi bir bakış açısıyla anlatır. Haremi, ağır anahtarlarla açılan çift kilitli kapıların ardındaki “Zevk Mekanları” ve “Kadınların ahlaksızlaştırıldığı gizli kurumlar” olarak tasvir eden Lott, kadınların hiçbir değerinin olmadığını vurgulamış, bulaşıcı hastalıklar, hijyenik olmayan ortam, damak tadına uymayan mutfak kültürü ve harem insanlarının sosyal ilişkilerindeki seviyesizliği ve harem dışındaki dünyadan yalıtılmış olması yüzünden mutsuz olmuştur. Kitabın ilk baskısı Londra’da 1865 yılında yapılmıştır.

[Ellen Chennells], Recollections of an Egyptian Princess by her English Governess; Being a Record of Five Years" Residence at the Court of ismael Pasha, Khédive, William Blackwood, Edinburgh, MDCCCXCiii [1893]. xiii, 376 s, metin dışında 3 levha, 20.5 x 13.5 cm, bez cildinde. Chennels, Mısır Hıdivi olan İsmail Paşa’nın 12 yaşındaki kızı Zeynep’e mürebbiye olarak Mısır’a gitmiştir. 5 yıl süreyle bu görevini sürdüren Chennells Viktorya dönemin Mısır’ı hakkında şimdiye dek kimsenin yazmadığı kadar canlı ve ilgi çekici bir eser ortaya koymuştur. Günlük tutmayı alışkanlık haline getirmiş olan Chennells her şeyi merak edip gözlemleyen yapısı sayesinde bugün var olmayan kaybolmuş bir dünyayı oldukça detaylı bir şekilde tarif eder. Dönemin tüm güzelliklerini bütün gerçekçiliği ve yalınlığı ile ortaya koyan bu seyahatname/hatırat müzayedelerimizde ilk defa görülmektedir.

[Marie Millingen, sonradan Melek Hanım], Thirty Years in the Harem: or, the Autobiography of Melek Hanum, wife of H. H. Kibrizli Mehemet-Pasha, Harper & Brothers, New York, 1872. viii, [9-] 325, 8 s, 19 x 12.5 cm, bez cildinde. Melek Hanım bir sadrazam eşi olarak haremde bulunmuş, boşandıktan sonra büyük sıkıntılar yaşamış ve anılarını kaleme almıştır. O yalnızca İstanbul haremlerini değil, Mısır’dan Anadolu’ya çok geniş bir coğrafyada ve çok farklı toplumsal tabakaların haremlerini anlatır. Melek Hanım’ın anılarında 1840-1870 yılları arasında geniş Osmanlı coğrafyasında kadınların nasıl yaşadığına dair çok önemli veriler elde edilebilir. Melek Hanım başından geçenleri anlatırken Osmanlı haremindeki kadınların eğlence ve kıstırılmışlıkları hakkında da bilgi vermektedir. Bu anılar ancak bir kadının gözüne çarpabilecek günlük yaşama dair önemli ayrıntılardan haberdar olmamızı sağlar ve Osmanlı’da hakim sınıfların yaşamı hakkında da bilgi verir. Blackmer 1137

'a. N[orman] M[osley] Penzer, The Harem, an account of the institiutions as it existed in the palace of the Turkish sultans with a history of the Grand Seraglio from its foundation to the present time, J.B. Lippincott Company, Philadelphia, [c.1936]. 277 s, metin dışı 43 resim, 23 x 13 cm, yorgun, orijinal kırmızı bez cildinde. Bu kitap, harem ve saray teşkilatının işleyişini kıyafetlerden, tüketilen günlük gıdaya, savaş kararlarından cariye seçimine ve harem kadınlarının eğitimine en ince ayrıntısına kadar objektif olarak anlatan tek kaynaktır. Müzayedeye sunuğumuz, bu eserin ilk baskısıdır.

Edmund Candler, The Long Road to Baghdad, London, Cassell and Company, 1919. 2 cilt: c.1 – xiv, 296 s, 7 levha, 8 harita ve çizim; c.2 – viii, 312 s, 6 levha, 11 harita ve çizim, 23,5 x 16,5 cm, yayıncısının bez ciltlerinde.

Edwin Pears, The Fall of Constantinople being the story of the forth crusade, Harper & Brothers, London, 1886. xvi, 422, 6, 1 s, 2 x 14,5 cm, bez cildinde. Daha sonra ‘Sir’ ünvanını alacak olan avukat Pears 1873 yılında İstanbul’a gelmiş, bir süre burada Avrupa Barosu Başkanlığı yapmıştır. Pear’a göre Bizans’ın çöküşüne gerek Selçuklulardan, gerekse kuzeyden ve batıdan gelen hücumlar, haçlı orduları ve hanedan kavgaları neden olmuştur. Bütün bu konular kitapta özel olarak incelendikten sonra on ayrı bölümde 4. Haçlı Seferi ayrıntılarıyla ele alınmış ve sonuç bölümünde kanıt ve açıklamalara dayanan genel bir değerlendirme sunulmuştur.

Samuel S[ullivan]. Cox, Diversions of a diplomat in Turkey, Charles L. Webster, New York, 1887. xix, [1], 685, [1] s, resimli, 24 x 16 cm, yayıncısının bez cildinde. Samuel Sullivan Cox (1824 – 1889) seyahate meraklı Amerikalı bir devlet adamıdır. İstanbul adaları üzerine yazdığı kitapla da tanınan Cox, bu eserinde, Türkiye’de diplomat olarak bulunduğu 1885 – 1886 yıllarındaki anılarını aktarmıştır.

Joseph McCabe, The Empress of Constantinople, Richard G. Badger, Boston, 1913. iii [4] 341 s, resimli, 23 x 14 cm, bez cildinde. Joseph McCabe (1867-1955) gençliğinde rahiplik yapmış İngiliz yazarıdır. Bizans İmparatoriçeleri, tarihi bilgilere, günlüklere, dönemin rahip, şair ve tarihçilerine dayanarak oluşturulmuş ilginç bir eserdir. M.S. 453 yılından başlayarak İstanbul"un fethine kadarki bin yıllık süre boyunca hüküm sürmüş Bizans imparatoriçelerini tahttan önceki ve sonraki yaşamlarını da dahil ederek saray entrikaları ile örülmüş bir şekilde ele alan yazar, Efes rahibi John, Evargrius, Procopius, Corippus, Du Cange, Luke, Wedding, Cantacuzenus gibi tarihçi ve yazarlardan yararlanmıştır.

Halide Edib [Adıvar], The Turkish ordeal. Being further memoirs of Halide Edib, The century Co., New York, 1928. [6], 407 s, metin dışında Alexandre Pankoff tarafından yapılmış 1 renkli resim, 18 levha, 1 katlanır harita, 23 x 15 cm, yayıncısının bez cildinde. Halide Edib’in eksiksiz Milli Mücadele anıları. Türkçe baskısı, bazı bölümleri değiştirilmiş olarak basılan kitap, Milli Mücadele ve yakın tarihimizin portresini çizmektedir. Amerika’da yayımlanmış olan bu eserin bazı bölüm başlıkları şöyledir: Ulusal hareketi hazırlayan olaylar, İzmir’in işgali ve iç çalkantılar, 2. kez mülteci, Ankara, Mustafa Kemal ve Mücadele, İç savaşın önemli merhaleleri, İnsanlar, Atlar ve Köpekler, Yeni Ordu, Orduya nasıl katıldım, Sakarya, Onbaşı Halide.

A. Locher, With Star And Crescent A Full And Authentic Account Of A Recent Journey With A Caravan From Bombay To Constantinople, Comprising A Description Of The Country, The People, And interesting Adventures With The Natives. Aetna Publishing Company, Philadelphia, 1889. 634 s, 15 levha, 24 x 16 cm, yayıncısının bez cildinde. A. Locher bu seyahatnamede, yanında bir Fransızla birlikte, Bombay’dan başlayıp İstanbul’da son bulan kervan yolculuklarını aktarmaktadır. Gezilen yerler ve oralarda yaşayan halklar ayrıntılı bir biçimde akıcı bir dille betimlenmiştir. Anlatılanların büyük bir kısmı Bağdat ve çevresi ile Şam’ı kapsamaktadır.

Stanwood Cobb, The Real Turk, The Pilgrim Press, Boston, 1914. xvi, 301 s, 19 levha, 21 x 14,5 cm, yazarından imzalıdır, yayıncısının resimli, bez cildinde. Amerikalı eğitmen, yazar ve 20. yüzyılın önde gelen Bahailerinden biri olan Stanwood Cobb (1881- 1982) 1907 – 1910 yılları arasında Robert Kolej’de latince ve tarih dersleri vermiştir. Robert Kolejli öğretmen Mr. Carver ile Türk kızı Ayşe arasındaki aşkı konu alan Ayesha of the Bosphorus adlı eseriyle de tanınır. Müzayedeye sunduğumuz bu çalışması ise, öğretmenlik yaptığı yıllarda edindiği Türk ve Türkiye izlenimlerini aktarmaktadır. Bundan tam yüzyıl önce yayımlanan bu eserin giriş cümlesi oldukça dikkat çekiyor: “Şu an sıkıntılı günler geçiren Türkiye, dünyadaki olayları takip edenlerin dikkatini gittikçe daha çok çekiyor. Her kafada “Olaylar nasıl sonuçlanacak?” sorusu var.”

Joseph Marie Jouannin; Jules van Gaver, Turquie, Firmin Didot Frères, Paris, MDCCCXL [1840]. 462 , 96 gravür, 1 katlanır harita, 21,5 x 13,5 cm, bez cildinde. Fransa Kralı’nın doğu dilleri tercümanı Jouannin’in (1783 – 1844) Osmanlı İmparatorluğunun başlangıcından ii. Mahmud’un saltanatına kadar olan dönemi kapsayan bu eseri kullandığı gravürlerle de dikkat çekmektedir. Gravürlerden bazıları Grelot, Bartlet, d’Ohsson gibi önemli kaynaklardan alınmıştır. Jouannin’in bu eseri, l’Universe Histoire et Description de Tous les Peuples dizisinde yayınlanmıştır. Blackmer 889, Atabey 614.

Paul Rycault, istoria dello stato presente dell imperio Ottomano, Combi & la Nou, Venetia, MDCLXXii [1672]. 7, 296 s, metin içinde 21 gravür, 22,5 x 16,5 cm, sırtı deri ebru kapaklı cildinde. 7, 296 s, kimi sayfalarda sararmalar mevcut, kimi sayfalar tamir görmüştür. Elçilik görevi sebebiyle İstanbul dışında da imparatorluğun çeşitli bölgelerine giden, her kademeden devlet görevlisiyle ilişkisi olan Rycault, gözlemlerini ve üçüncü şahıslardan elde ettiği bilgilere dayanarak yaptığı analizleri kitabında anlatmaktadır. Rycault’un eseri üç ana bölümden oluşmaktadır. 1. bölümde dönemin Osmanlı devlet yapısı hakkında ayrıntılı bilgiler vermektedir. 2. bölümde Osmanlı toplum yapısı içinde din – devlet etkileşiminin esasları incelenmektedir. 3. bölüm ise yeniçerilerin örgütlenmesine ayrılmıştır. Müzayedeye sunduğumuz, bu çok önemli eserin, 1667 yılındaki ilk basımından sadece 5 yıl sonra yapılmış İtalyanca çevirisidir.

Arturo Cortarelo ve Felipe Tournelle, Rusia y Turquía. Apuntes geográficos, históricos y militares, Tipografía de la Revista Contemporánea, Madrid, 1877. 206 s, 1 katlanır harita, 16,5 x 11 cm, kağıt kapağında. İlk defa görülen bu İspanyolca eserde 16. ve 20. yüzyıl arasında birçok savaş geçiren Osmanlı ve Rusya imparatorlukları ile ilgili tarihi, coğrafi ve askeri bilgilere yer verilmiştir.

Cosimo Comidas de Carbognano, Ristretto della Vita, e Martirio del Servo di dio D. Cosmo de Carbognano Raccolta dagli Autentici Scritti della Cancelleria Vicariale di Costantinopoli per Opera di Cosimo Cav. Comidas de Carbognano, Francesco Bourlié, Roma, MDCCVii [1807]. 40 s, kitabın sonunda bir katlanır soyağacı kütüğü. 20.5 x 14 cm, kağıt kapağında. Kozmas Komitas Kömürciyan ismi ile de tanınan Carbognano (1749-1807?) Descrizione Topografica dello Stato Presente di Costantinopoli (Bassano, 1794) isimli kitabı ile tanınır. Türkçe gramer kurallarını anlattığı Primi Principi della Grammatica Turca (Roma, 1794) ikinci kitabıdır. Müzayedemizde sunulan, yazarın üçüncü ve sonuncu kitabıdır.

Janet Ross (editör), Letters from the East by Henry James Ross 1837-1857. London, J. M. Bent, 1902. xii, [2], 332 s, 11 levha, 2 katlanır harita, ex-library, 23 x 16 cm, bez cildinde. Henry James Ross’un (1820-1902) kızkardeşine ve Henry Layard’a 1837-1857 arasında gönderdiği mektuplar eşi Janet Ross tarafından elimizdeki kitapta yayınlanmaktadır. İzmir, Trabzon, İstanbul, Erzurum, Samsun, Amasya, Yozgat, Adana, İskenderun, Antakya, Kayseri, Musul, İskenderiye gibi şehirlerden gönderilen mektuplar Anadolu, Arabistan, Suriye ve Mısır’daki hayat üzerine canlı tasvirler sunar. Henry James Ross’un Floransa’da çok geniş bir orkide koleksiyonu vardı. Eşi Janet Ross bunların suluboya resimlerini yapmıştır. Gayet nadir bir kitaptır, tercüme edilip yayınlanmayı beklemektedir.

[Anonim], Blanche de Ranzi, or the Beautiful Turkish Slave, translated from the French for the Publisher, Gleason’s Publishing Hall, Boston, 1845. 66 s, 21 x 13.5 cm, lüks deri cildinde. Edebiyatın roman türünde kaleme alınan bu anonim eser, hakkında bilgi edinilemeyen Fransızca baskıdan İngilizce’ye çevrilmiştir. Bu nadir eserin Library of Congress’de kaydı yoktur.

[Hannah] Cowley, A Day in Turkey; or the Russian Slaves a Comedy, As acted at the Theatre Royal in Covent Garden, Printed for G. G. J. and J. Robinson, Pater-Noster-Row, London, MDCCXCii [1792]. viii, 86, [1] s, 22 x 13 cm, lüks deri cildinde. Hannah Cowley (1743-1809) İngiliz drama yazarı ve şairidir. Yazdığı oyun ve şiirler 19. yüzyıldan sonra geniş kitlelere hitap etmemişse de eleştirmen Melinda Finberg’e göre Cowley, 18. yüzyılın sonlarının önde gelen isimlerden biridir. Yazarın müzayedemizde sunulan komedisi, şarkıların, müziklerin, dansların ve muhteşem sahne efektlerinin eşliğinde Covent Garden’de bulunan Theatre Royal’da sahnelenmiştir. Bu eserin ana temasını Osmanlı-Rus Savaşı sırasında İbrahim Paşa tarafından esir alınıp özgürlükleri kısıtlanan Rus köleler oluşturmaktadır. Cowley, siyasi içerikli olan bu komedide Rus esirlerin çektiği sıkıntıları mizahi bir dille anlatmaktadır.

'Lucio Antonio Balbi, Alessio Comneno o sia i Veneziani in Costantinopoli, Tragedia, Venezia,

A. du Barry, Mystères Amoureux des Harems ou Chronique Scandaleuse de l"Orient, Chez Tous les Libraires, Constantinople, Hicri 1251 [1835-1836]. 396 s, 20 x 13.5 cm, sırtı bez kapakları karton cildinde. Fransa’da sansürden kaçmak için baskı yeri olarak Constantinople’ın gösterildiği, yazar adı olarak da hayali bir ismin kullanıldığı şaşırtıcı bir oryantalist romandır. Müzayedelerimizde ilk defa görülmektedir.

[Adrienne Piazzi] Leïla Hanoum, Un Drame a Constantinople, E. Plon, Paris, 1879. 252 s, 18.5 x 12 cm, kağıt kapağında. Adrienne Piazzi’nin (1854-?) İstanbul’da yaşadığı dönemde gerçekleşen, Sultan Abdülaziz’in şaibeli ölümü gibi, bazı tarihi olayları roman formatında aktardığı bir eserdir.

Le Livre de Volupté (Bah-Nameh). Traduit du Turc par Abdul Haqq Effendi, Chez Qizmich-Aga, Libraire-Editeur, Enzeroum, tarihsiz [c 1920?]. 178 s, 18.5 x 12 cm, bez cildinde. Fransa’daki sansürden kaçmak için baskı yeri olarak Enzeroum’un gösterildiği, ama aslında Fransa’da basılan ilginç bir Bahname.

Le Livre de Volupté (Bah-Nameh). Traduit du Turc par Abdul Haqq Effendi. Paris, Au Cercle du Livre Précieux, 1960. 94 s., 6 resim; Jean-Jacques Bouchard, Les Confessions d’un Perverti, Paris, Au Cercle du Livre Précieux, 1960. 47, [7] s.; Les Doléances du Portier des Chartreux ou les Conseils de Dom Bougre, Au Cercle du Livre Précieux, 1960. 31, [9] s; Douze Aventures Érotiques du Bossu Mayeux Écrites par Lui-Même. Ornées de Jolies Gravures, Au Cercle du Livre Précieux, 1960. 43, [4] s; Guy de Maupassant, a la Feuille de Rose, Maison Turquei Comédie. Au Cercle du Livre Précieux, 1960. 48, [6] s, 5 resim; toplam 5 kitap: 23 x 13.5 x 6.5 cm. boyutlarındaki bez kaplı özel kutusunun içinde. Az sayıda ve özel kağıda basılmış nadir bir set.

Louis Berthommé-Saint-André, La Folle journée de Gaby d’Ombreuse. Paris, H. Pasquinelli, 1945. 32,5 x 25 cm. karton kapağında. Erotik içerikli 28 renkli resim ve bu resimlerin karakalemlerinden oluşan, japon kağıdına yalnızca 350 adet basılmış albümün 66 numaralı nüshasıdır.