[Marie-Gabriel-Florent-Auguste de] Choiseul-Gouffier, Voyage Pittoresque dans l’Empire Ottoman, en Grece, dans le Troade, Paris, Allaud, 1842, 4 cilt. c.1 - xvi, lx, 347 s, c.2 - vi, 398 s, c.3 - vi, 390 s, c.4 - x, 360 s, 23 x 13,5 cm, dekoratif deri cildinde. Bu nadir dört cilt Fransız elçisi Choiseul-Gouffier’nin ünlü resimli seyahatnamesinin ikinci baskısının metin kısmıdır. Erken dönem bir İstanbul rehberi niteliğindedir.
Costumes Ottomanes, Milano, c. 1822. 21 renkli taşbaskı resim, 26 x 16 cm, özgün cildinde. 1820’li yıllarda İtalya’ya Milano’da taşbaskı yöntemini ilk kez getiren ve yaptıkları renki taşbaskı levhalarla tanınan Cuciniello ve Bianchi ortaklığının ürünlerinden biri de bu Osmanlı askeri kostümleri albümüdür. Sultan ii. Mahmud’un kurduğu Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusunun belgesel nitelik taşıyabilecek kostümlerini içerir. Bin Başı, Yüz Başı, Sancaktar, On Başı, Kara Cehennem, General Major, Kol Ağası, Hat Birlikleri Yüzbaşısı, On Başı – Sade Asker, Bin Başı, Kol Ağası, Hafif Topçu Sade Asker, Süvari Albayı, Süvari Yüzbaşı, Bando Binbaşısı, Piyade Askeri, Davulcu, Muhafız Süvari Onbaşı, Gidon, Mızrakçı Muhafız, Sultan albümde yer alan renkli resimlerdir.
David Urquhart, The Spirit of the East, illustrated of a journal of travels through Roumeli during an eventful period. Philadelphia, A. L Carey, 1839. 2 cilt: c.1 – 271 s, c.2 - 265 s, 18 x 12 cm, özgün ciltlerinde. Bu kitabın elimizdeki Amerikan baskısı çok nadirdir.
'a. Djelal Noury [İleri], The Sultan. A romance of the harem of Abdul Hamid, translated and adapted by A. Bear, London, Cassell, 1912. 312, [4] s, 1 renkli resim, 19 x 12 cm, orijinal bez cildinde. Eserde, Sultan Abdülhamid ve cariyelerinin renkli temsili resmine yer verilmiştir.
E[lias] J[ohn] W[ilkinson] Gibb, History of the Ottoman Poetry. London, Luzac, 1963-1969. 6 cilt. c.1 - xvii, 454 s, c.2 - xxxvii, 405 s, c.3 - xii, 381 s, c.4 - xi, 364 s, c.5 - viii, 251s, c.6 - vi, 384 s, 23,5 x 15 cm, özgün ay yıldız süslemeli mavi bez ciltlerinde. 1857 yılında doğan Gibb 21 yaşında iken Türkçe’yi kendi çabasıyla mükemmel bir şekilde öğrendi ve onun bu başarısı James Redhouse ve Edward G. Browne gibi büyük şarkiyatçıların dikkatini çekti. Türkiye’ye hiç gitmeden, Osmanlıca yazmaları ve kitapları Londra’daki kitapçılardan, ülkemize gelen seyyahlardan satın aldı. 44 yaşında öldüğünde sahasında ilk ve tek olan bu dev eserinin sadece birinci cildi yayınlanabilmişti. Dostu Edward Browne kalan ciltleri Gibb’in yazma defterlerinden toplayarak tamamladı. Son cilt Osmanlıca bir şiir antolojisi şeklindedir. Kitap bugün de İngilizcede şimdiye kadar yayınlanmış en mükemmel Osmanlı edebiyatı tarihi olarak kabul edilmektedir.
Edward G. Browne, A hand-list arranged alphabetically under the titles of the Turkish and other printed and lithographed boks presented by Mrs. E.J.W. Gibb to the Cambridge University Library. Cambridge, University Press, 1906. viii, 87 s, 18 x 12 cm, özgün cildinde. Bu kitapçık Gibb’in kütüphanesindeki yazma ve baskı Türkçe kitapların ayrıntılı listesini içerir ve yakın arkadaşı Farisiyatçı Edward G. Browne tarafından hazırlanmıştır. Nadir bir eserdir.
Giritli Ali Aziz Efendi, The Story of Jewad, translated by; E.J.W. Gibb, New York, W. S. Gottsberger, 1888. 241 s, 13 x 11 cm, özgün dönem cildinde. Muhayyelat-ı Aziz Efendi tercümesidir. Osmanlı dönemi Türk romanının başlangıcında Muhayyelat vardır. Muhayyelat’la ilgili olarak hazırlanan bir yüksek lisans çalışmasında, Aziz Efendi’nin Yunanca d”ahil olmak üzere çeşitli kaynak ve eserlerlerden yararlandığı ifade edilir. Sözkonusu çalışmada, Aziz Efendi’nin ilgili konuları, şahıs ve hikaye isimlerini malzeme olarak aldığı, bunları yerli ve tasavvufi formlara kavuşturarak orijinal bir sentez oluşturduğu, hatta teknik olarak devrine göre oldukça ileri yenilikler yaptığı da tespit edilir.
E[lias] J[ohn] W[ilkinson] Gibb, Ottoman Poems translated into English verse in the original forms with introduction, biographical notices and notes, London, Trübner & Co, 1882. Xvi, 272 s, 3 levha, 25 x 17 cm, özgün cildinde. Ünlü Türkiyatçı E.J.W. Gibb’in James Redhouse’a ithaf ettiği bu kitap toplam 345 adet basılmıştır. Kitapta Fatih, Selim i ve Kanuni portrelerine de yer verilmiştir. Bu eserin sonraki baskılarına sık rastlansa da, yazarın hayatta iken bastırdığı bu sınırlı sayıdaki nüshaya nadiren görülmektedir.
Edmondo de Amicis, Constantinople, traduit par J. Colomb, illustre par C. Biseo, Paris, Hachette, 1883. 600 s, 183 resim, 25 x 16 cm, dekoratif nefis cildinde. Amicis, bilinen yerlerin dışında, geniş yolları, büyük binaları ve villaları ile Pancaldi (Pangaltı) gibi yeni yeni gelişen semtleri gezer. Tatavla’yı (Kurtuluş), Kasımpaşa’yı, Okmeydanı’nı, bir Yahudi mahallesi olan Hasköy’ü ve Sütlüce’yi anlatır. Kapalıçarşı’da satılan mallar hakkında da ilginç bilgiler veren Amicis gelecekte İstanbul’un batılılaşıp eski havasını kaybedeceğini hayal eder. Dolmabahçe ve Çırağan saraylarını, Üsküdar’ı gezen yazar, tüm gezginlerin durağı olan Galata Mevlevihanesi ve Rıfai asitanesi’ndeki ayinleri de seyrettikten sonra kentten ayrılır. Amicis 19. Yüzyılın ikinci yarısının İstanbul’unu dünyaya en iyi tanıtan gezginlerden biridir. Elimizdeki nüsha inanılmaz temizliği, sağlamlığı ve dekoratif nefis özgün kapağıyla dikkat çekmektedir.
Edmund Hornby, in and Around Stamboul. Philadelphia, J. Challen and Son, 1858. 499 s, 17 x 11 cm, özgün cildinde, İngiliz elçisinin eşinin İstanbul hatıraları. İngiliz bürokrat Edmund Hornby’nin eşi Bayan Hornby tarafından annesine ve arkadaşlarına yazılan mektuplardan oluşan kitap o günlerin Osmanlı hayatına ve gündelik hayata dair oldukça ilginç bilgiler sunmaktadır. Blackmer 829, Atabey 594 [London, 1863 baskısı].
[Charles] Jules Labarte, Le Palais impérial de Constantinople et ses Abords, Sainte-Sophie, Le Forum Augustéon et l’Hippodrome, tels qu’ils existaient au dixième siècle, Librairie Archéologique de Victor Didron, Paris, MDCCCLXi [1861]. 240 s, metin sonunda 1 renkli harita, biri renkli 2 katlanır plan, 32 x 24 cm, sırtı deri, kapakları karton cildinde. Müstakil olarak Büyük Saray’ı anlatan ilk kitap müzayedemizde sunulan Labarte’nin eseridir. Sonradan, Montucci Labarte’nin kitabındaki planlardan yola çıkarak sarayın topoğrafyasını çıkartmış, Paspatis 1885’te Atina’da yayımladığı kitapta ilginç ayrıntılar vermiştir. F. von Reber, 1891’de yayınlanan kitabında sarayın çeşitli bölüm ve dairelerinin yerlerini göstermeye çalışmış, aynı tarihte Rus Bjeljaeff de Saray hakkında üç makale yazmıştır. Müzayedelerimizde ilk defa görülen bu kitap çok nadir olduğundan ülkemizdeki tarihçiler tarafından yeterince kullanılmamıştır.
'a. Samuel S[ullivan]. Cox, the isles of the Princes; or the Pleasures of Prinkipo, G. P. Putnam’s, New York, 1887. ix, 381, [3] s, 27 levha, 1 katlanır harita, 20 x 14 cm, bez cildinde. Amerikalı devlet adamı Samuel Sullivan Cox (1824-1889)). Sadece bir defa basılan kitabın Türkçe baskısı içinde bulunduğumuz yıl yayınlanmıştır. Blackmer 422.
Gabriel de Mun, Deux Ambassadeurs a Constantinople 1604-1610, Librairie Plon, Paris, 1902. [3], 135 s, 20 x 13 cm, sırtı bez kapakları karton cildinde. Bu nadir kitapta 1604-1610 yılları arasında İstanbul’da görev yapmış olan birbirinine rakip iki ülkenin büyükelçisinin diplomatik hayatlarından kesitler anlatılmaktadır. İstanbul’da doğup büyüyen Sir Thomas Glover Edward Barton ve Sir Henry Lello’nun sekreterliğini yaptıktan sonra 1606-1611 arasında İstanbul’daki İngiliz Büyükelçisi olmuştur. Türkçe, Yunanca, İtalyanca ve Lehçe dillerine hakim olan Glover Saray’da oldukça saygı duyulan bir diplomattı. Kraliçe 1. Elizabeth karşıtı konuşmalar yaptığı gerekçesi ile katolik gezgin ve bilim adamı Hugh Holland’ı hapise attırdığı da bilinmektedir. Salignac Baronu Jean de Gontaut Biron, 1605-1610 arasında İstanbul’da Fransız Büyükelçisi olarak görev yapmıştır. Müzayedelerimizde ilk defa görülen çok nadir bir kitaptır.
Albert Vandal, Une Ambassade Française en Orient sous Louis XV. La Mission du Marquis de Villeneuve 1728-1741, Librairie Plon, Paris, 1887. xv, 461 s, 24 x 15 cm, sırtı deri kapakları karton cildinde. Louis Sauveur (Villeneuve Markisi), 1728 ile 1841 arasında Fransa’nın Osmanlı büyükelçisiydi. Osmanlı İmparatorluğunun 1735-1739 Osmanlı-Rus savaşına girmesinde etkisi olmuştur. Savaşın sonunda imzalanan Belgrad Antlaşmasının Osmanlı’nın lehine olmasında faydası dokunmuştur. Eserde Compte de Bonneval, Patrona Halil İsyanı ve Belgrad Antlaşması için geniş bilgiler verilmektedir. Kitap, büyükelçinin görev yaptığı dönemde meydana gelen siyasi olayların uluslararası boyutlarının anlaşılması için büyük önem taşır.
Edwin A[ugustus]. Grosvenor, Constantinople, Boston, 1895 (1. baskı). 2 cilt: xxii, 413 s; xiii, 417-811 s, metin içinde 200’den fazla fotoğraf, 24 x 17 cm, yeni yapılmış lüks deri ciltlerinde. Ünlü Grosvenor ailesinden olan E. A. Grosvenor (1845-1936), uzun yıllar İstanbul Robert Kolej’de öğretmenlik yapmıştır. Dönemin Müze-i Hümayun müdürü Osman Hamdi Bey ve arkeolog Paspati gibi kentin tarihini ve arkeolojisini iyi bilen kişilerle tanıştı. Bunların da teşvik ve katkıları ile İstanbul’un tarihi topoğrafyası üzerine yazılmış en önemli kitapların biri olan Constantinople kitabını kaleme almıştır. İstanbul konulu antika kitap koleksiyoncuları için vazgeçilmez bir kitaptır.
Muhlis Ethem, Der Hafen von Stambul und seine Organisation, Universitätsverlag von Robert Noske in Borna-Leipzig, 1929. viii, 110 s, 1 katlanır harita, 21 x 14.5 cm, kağıt kapağında. Leipzig Üniversitesi’nde bitirme tezi olarak hazırlanan bu çalışmada İstanbul limanı ve organizasyonu işlenmektedir. İstanbul limanı ile sanayi bölgelerinin tespit, tanzim ve reorganizasyonu çalışmalarının anlatıldığı kitap aslında bu şehrin 1920’li yıllardaki hinterlandını da verilerle ortaya koymaktadır. Tez olarak basıldığı için çok nadiren bulunan bir kitaptır.
Alexander Aaronsohn, with the Turks in Palestine, Houghton Mifflin, Boston and New York, 1916. xiii, [1], 84, [2] s, 18 levha, 22.5 x 15 cm, bez cildinde. Göçmen Yahudilerin ilk faaliyetleri, Osmanlı ordusundaki gayrimüslimler, bölgedeki Alman nüfuzu, İngilizlerin taktikleri ve Amerikan girişimleri kitabın genel çerçevesini oluştururken Ortadoğu’daki kargaşa gözler önüne serilmektedir.
Alex Bein, Theodore Herzl, A Biography, The Jewish Publication Society of America, Philadelphia, 5716-1956 (6. Güncellenmiş baskı). vii, 551 s, 41 fotoğraf, 22 x 14.5 cm, şömizli bez cildinde. Almanca’dan çeviren: Maurice Samuel. Theodor Herzl (1860-1904) siyonizm üstüne yaptığı kapsamlı çalışmalarla tanınmıştır. Fransa’da ortaya çıkan Dreyfus Olayı sonrası artan Yahudi karşıtlığı hem onun yaşamına hem de siyonizm fikrinin seyrine yön vermiştir. Bu çalışma Herzl üzerine yazılmış önemli biyografilerden biridir.
Fred. Boissonnas, Smyrne, Photographies de Edmond Boissonnas. introduction de Ed. Chapuisat, Editions d’Art Boissonnas, Genève, 1919. [2] s, 48 tam sayfa planş (fotoğraflar), [2] s, 27.5 x 20.5 cm, kağıt kapağında. Fred Boissonnas’nın (1858-1946) İzmir ile ilgili son derece nadir bir fotoğraf albümü. İzmir’in Yunanlılar tarafından işgal edilmesinden sonra l’images de la Grèce dizisi içinde basılmış olması gayet manidardır.
Emile Horn, François Rákóczi ii Prince de Transylvanie, Perrin & Cie, Paris, 1906. viii, 438, [1] s, yazarından ithaflı ve imzalı, 20 x 13 cm, kapakları korunarak yapılmış, sırtı deri ebru kapaklı cildinde. ii. Ferenc Rákóczi (1676-1735) Macar bağımsızlık hareketinin önderidir. 1715’te ise Osmanlı Devleti’nin davetini kabul ederek Osmanlı topraklarına yerleşti. 1718’de Osmanlı Devleti ve Avusturya arasında imzalanan Pasarofça Antlaşması’yla Osmanlı İmparatorluğu’na iltica eden Macar mültecilerinin güvenliği güvence altına alındı. Rákóczi yandaşları ile birlikte Tekirdağ’a yerleştirildi. 1735 yılında Tekirdağ’da öldü. Naaşı İstanbul’daki Saint Benoit Lisesi şapeline yerleştirildi. Macar hükümetinin kararıyla naaşı 1906 yılında Macaristan’a nakledildi ve Kassa (günümüzde Slovakya sınırları içindeki Koice) şehrindeki katedrale yerleştirildi. Tekirdağ’da oturduğu ev müze olmuştur.
E[mile]. de Kératry, Mourad V Prince – Sultan – Prisonnier d’État (1840-1878) d’Après des Témoins de sa Vie, E. Dentu, Paris, 1878. 344 s, metin dışında 1 levha, 24.5 x 15 cm, lüks deri cildinde. Comte Émile de Kératry (1832-1904) Fransız politikacı, asker ve yazardır. 33. Osmanlı padişahı olan V. Murad (1840-1905) Abdülaziz’in bir saray darbesi sonucu tahttan indirilişinden sonra onun yerine geçirilmiş, 93 gün boyunca tahtta kaldıktan sonra akli dengesinin bozulduğu gerekçe gösterilerek 31 Ağustos 1876’da padişahlık makamından indirilmiştir. Osmanlı tarihi boyunca en az süre yönetimde kalmış olan padişahtır. Tahttan indirildikten sonra birçok siyasi grup tarafından yeniden yönetime getirilmeye çalışılmış olmasına rağmen, bu girişimlerin hiçbiri başarılı olmamıştır.
Anna Bowman Dodd, in the Palaces of the Sultan, Dodd, Mead and Company, New York, 1903. xiii, 492 s, metin dışında 8 fotogravür levha ve metin içinde 61 fotoğraf, 24 x 16 cm, bez cildinde. Anna Bowman Dodd (1855-1929) seyahat yazarı ve gazetecidir. Dönemin ABD Büyükelçisi General Horace Porter ile İstanbul’a bir yolculuk yapmış ve 1901 yılında ii. Abdülhamid tarafından Yıldız Sarayı’nda ağırlanmıştır. Dodd şehri ve halkı detayları ile incelemiş, Türkiye’de modernleşmenin getirdiği değişiklikleri içeren dökümanlarla yakından ilgilenmiştir. Aynı zamanda Türk kadınlarının haklarını, haremleri ve evlilikleri, ev yönetimini, eğitimi, köleliği, Sultan’ın saltanatını ve Osmanlı İmparatorluğunun son günlerinde yaşanan milliyetçi hareketleri gözlemleyip kaleme almıştır. Bu kitap, yazarın İstanbul ve özel olarak Yıldız Sarayı ile ilgili hatıralarını içermektedir.
Georges Dorys [Alexandre Adonossi], Private Life of the Sultan, D. Appleton, New York, MDCCCCi [1901]. xiii, 277, [5] s, 13 siyah beyaz fotoğraf, 19 x 13 cm, bez cildinde. Fransızca’dan çeviren ve önsözü yazan Arthur Hornblow. Georges Dorys yazarın kullandığı takma isimdir. Yazar Jön Türk hareketinde aktif olarak çalışmış, Paris’e kaçmış, kitabı da orada yazmıştır. Kitabında özel olarak korunan sarayında her an korku içinde yaşayan, zehirlenme korkusu nedeniyle yiyeceği yemeği önce kedi ve köpeklere tattıran, yaşadığı korkunun bir göstergesi olarak sarayı gece gündüz aydınlık tutan bir sultan portesi çizmektedir. ii. Abdülhamid kitabın basımını engellemek üzere girişimlerde bulunmuş, Fransızca basımın yapıldığı Fransa’da kitabın satışını engellemeye çalışmışsa da kitabın kamuoyunda yarattığı heyecan bunun yapılmasına imkan vermemiştir. Kitap önce Fransızca olarak Abdul-Hamid intime (Paris, 1901) adıyla basılmış, hemen ardından müzayedemizde sunulan İngilizce baskısı yayınlanmıştır.
'a. Memoir of Captain M. M. Hammond Rifle Brigade, J. Nisbet, London, 1858 (5. baskı). xi, 372 s, 1 levha, 19.5x12.5 cm, bez cilt.
Josiah Brewer, A Residence at Constantinople in the Year 1827 with Notes to the Present Time, Durrie and Peck, New Haven, 1830 (2. baskı). 384 s, 1 katlanır gravür ve 1 katlanır harita, 17.8 x 11 cm, deri cildinde. Blackmer 201, Atabey 150.