[YARIM KALMIŞ BİR ÇALIŞMA: CASSAS’IN ORTADOĞU GRAVÜRLERİ]

Kategori: Diğer

Lot No: 11

[Louis François Cassas, Voyage pittoresque de la Syrie, de la Phoenicie, de la Palestine, et de la Basse AEgypte: ouvrage divisé en trois Volumes. Contenant Environ Trois Cent Trente Planches. Gravées sur les dessins et sous la direction du C. Cassas, peintre, l’un des artistes employés par l’auteur de Voyage de la Grece: Un DiscourPreliminaire; Paris, Imprimerie de la Republique, [1799]. 3 cilt birlikte; c.1 – 91 levha; c.2 – 33 levha; c.3 – 57 levha; sayfa kenarları kesilmemiştir. İlk ciltte yer alan levhalardan biri yırtık; bazı gravürlerde lekelenmeler vardır. 7,5x56,5x38 cm., sırtı meşin cildinde, haliyle.
Tamamı otuz forma levhadan oluşan çalışmanın yalnızca ilk 7 forması için metin yazılmıştır. Basımı geciktirdiği gerekçesiyle daha sonraki formalarda yer alan levhalar için metinler, hazır oldukları halde, eklenmeden basılmıştır. Eserin alışılmış bir künye ya da başlık sayfası da görünüşe göre, hiçbir zaman basılmamıştır. Metin içeren formaların yedincisinin sonunda, daha sonra yayınlanması planlanan formalarda, bölümlere açıklayıcı metinlerin yer almayacağına dair bir nota yer verilmiştir. Bu nüshada bulunmasa da eserin başlık sayfasında, toplam 330 gravürden oluşması planlanmış fakat gravürlerin tamamı basılamamıştır.
Eserde yer alan gravür sayısı, nüshalara göre farklılık göstermektedir.
Ortalama olarak 180 gravürden oluştuğu kabul edilmektedir. The British Library ve Gennadius Library nüshalarında 180 gravür mevcuttur.
Blackmer nüshasında 178 gravür vardır. Cohen de Ricci 173 gravürden ibaret olsa da 192 gravür içeren bir nüshadan da bahsedilmektedir. Atabey koleksiyonunda yer alan nüshada ise 179 gravür mevcuttur. Anılan nüshalar ayrıntılı olarak incelendiğinde, bazı levhaların bazı nüshalarda olmadığı görülmektedir. (The Ottoman World: The Şefik Atabey Collection, 201).
Müzayedeye sunduğumuz bu nüsha, hiç metin içermeyen az sayıdaki nüshalardan biridir ve içerdiği toplam 181 levha ile de oldukça dikkat çekicidir.Fransız ressam, heykeltraş, mimar ve arkeolog Louis François Cassas (1756 – 1827) eklektik bir sanat eğitimi almıştır. 1827’de Roma, Venedik, Napoli ve Sicilya’ya giderek gençliğinin ilk yıllarını antik anıtlar üzerinde çalışarak geçirmiştir. Bunun ektisi, daha sonraki yıllarda yaptığı gezilerde ortaya çıkardığı eserlerde oldukça net bir biçimde izlenmektedir. 1782 yılında Güzel Sanatlar Komitesi tarafından Adriyatik kıyılarını resmetmesi için görevlendirilmiştir. Burada yaptığı çizimler daha sonra gravür olarak üretilmiş ve 1802’de Paris’te yayınlanan “Voyage pittoresque et historique de l’Istrie et de la Damatie” adlı kitapta yer almıştır. Bu eserlerin orijinal suluboyaları Victoria & Albert Müzesi’nde sergilenmektedir.
Cassas 1784 – 1786 yılları arasında Fransız hariciyesinde görev yapmıştır.
1784 yılında, dönemin Fransız Büyükelçisi Kont Choisieul-Gouffier’ye İstanbul’da birkaç hafta refakat etmiştir.
Daha sonra elçinin görevlendirmesiyle, büyükelçinin 1809 yılında yayınlanacak olan “Voyage pittoresque de la Grece et de la Sicilie” adlı eseri için 1784 – 1787 yılları arasında bölgeyi gezmiştir.
Bu dönemdeki gezileri sırasında Mısır’ı ziyaret etmiş, İskenderiye’deki antik eserleri, Gize piramitlerini ve Kahire’deki camileri resimlemiştir.
Kısa bir süre sonra Palmira, Suriye, Lazkiye, Halep, Tyr, Kudüs, Baalbek, Filistin, Kıbrıs ve Antakya gibi yerleşim yerlerini ve bu bölgelerdeki çok sayıda ören yerini, buralarda daha önce hiç kaydedilmemiş antik eserleri çizmiştir.
Fransız ihtilalinden sonra, 1792 yılında Paris’e dönerek, bu dönemde gezdiği yerlerde yaptığı çizimlerden yola çıkarak müzayedeye sunduğumuzbu eseri ortaya koymuştur. Bu eserin birinci cildindeki 20 numaralı levhada, sanatçı kendini de resim yaparken resmetmiştir. Cassas’ın yolculukları esnasında yaptığı tabloların orijinalleri Bibliothéque Royale’de saklanmaktadır. Bu eserde yayınlanan gravürlerin ön çizimlerinin büyük bir kısmı Köln’deki WallrafRichartz Müzesi Koleksiyonu’nda tutulmaktadır. Ayrıca, Cassas’ın yolculuğundan detaylıca bahseden el yazmasını da içeren yayın arşivi Los Angeles’taki Getty Araştırma Enstitüsü’ndedir. Cassas’ın, gezdiği bölgelerdeki gözlemlerini içeren resimleri 19. yüzyıl başlarında birçok sanatçıyı etkilemiş ve ilham kaynağı olmuştur.

Muhammen Bedel