Mustafa Kemal [Atatürk], Nutuk, Türk Tayyare Cemiyeti, 1927. 627 s, 10 harita, 29 x 21 cm, az yıpranmış yeşil cildinde. Atatürk’ün 15 – 20 Ekim 1927 tarihleri arasında, CHP kongresinde yaptığı konuşmanın metnidir. Belgeleri sayesinde Atatürk’ün tarihçi kişiliğini de ortaya koymaktadır. Müzayedeye sunulan, protokole verilmek üzere özel kağıda az sayıda basılan nüshalardandır. Bu basımda yer alan haritalar, Ahmet İhsan tarafından Viyana’da hazırlatılmıştır.

'a. Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, devlet Matbaası, 1934. 3 cilt: c.1 – 320 s, resimli, 3 katlanır harita, c.2 – 348 s, c.3 – 346 s, 7 harita, 25 x 17 cm, şömizleri yorgun bez ciltlerinde, özel kutusu içinde.

Adolphus Slade, Turkey and the Crimean war, London, Smith, Elder and Co., 1867. xxiii, [1], 502, [4] s, 23 x 14 cm, sonradan yapılmış ay yıldızlı kırmızı deri cildinde. Müşavir Paşa olarak da bilinen Adolphus Slade’in Kırım Harbiyle ilgili birinci elden tanıklıklar içeren son derece nadir hatıratıdır.

Adrien Richer, Vie de Barberousse, Paris, Belin, 1789. 263 s, 1 levha, 12 x 7 cm, özgün cildinde. İlk baskısı Paris’de 1781’de yapılan eser, tarih ve biyografi konularında uzman yazarın 13 kitaplık Vies des Plus Celebres Marins serisinin ilk kitabıdır ve Barbaros Hayreddin Paşa’nın hayatını anlatan en önemli kaynaklardan biridir. Barbaros Hayreddin Paşa’nın asıl adı Hızır’dı (‘Hızır Reis’). Ona “dinin hayırlısı” anlamına gelen Hayreddin adını Osmanlı Devletine yaptığı hizmetinden dolayı Padişah Kanuni Sultan Süleyman vermiştir. Avrupalılar ise onu, sakalının kızıla çalması nedeniyle Barbarossa ya da Barbaros (Kızıl Sakal) olarak adlandırdılar. Yazarın Barbaros kardeşleri Fransız asıllı olarak göstermesi dikkat çekiyor.

Charles Farine, Deux Pirates du XVi. Siecle, Histoire des Barberousse, compositions par Leopold Flameg, Paris, P. Ducrocq, 1867. ix, 377 s, metin içi resimli, 26 x 16 cm, kenarları altın yaldızlı Baba Oruç tuğralı nefis cildinde. Charles Farine’in (1818-1883) Türk denizcileri Oruç ve Barbaros Hayreddin Paşa’nın hayatlarını anlattığı nadir kitabıdır. Akdeniz’in her köşesinde yankı bulan Barbaros ismi kimi zaman gözüpeklik, yetenek ve zekayla kimi zamansa korsanlıkla birlikte anılacaktır. Batılıların gözünde korsan sayılan iki kardeşin, Oruç Reis ve Barbaros Hayreddin Paşa’nın hayatları, birbirinden güzel gravürler eşliğinde aktarılmaktadır. Nadir bulunan kitabın Baba Oruç tuğralı cildi çok ender görülür.

Albert Gabriel, Chateaux Turcs du Bosphore, İstanbul, Paris, institute Françai d’Archeologie de Stamboul, E. De Boccard, 1943. 125 s, 32 levha, metin içinde 64 figüri 25 x 16 cm, orijinal cildinde. Prof. Albert Gabriel’in Anadolu ve Rumeli Hisarı’yla ilgili tarihi incelemesi zengin bir görsel malzemeyle süslenmiş olup İstanbul kitapları içinde en zor bulunanlar arasındadır.

Ali Haydar Midhat, Life of Midhat Pasha, London, John Murray, 1903. xii, 202 s, 23 x 13,5 cm, bez cildinde. Yazarından Berlin büyükelçisi Aristarchi beye imzalı, çok nadir bir ilk baskıdır. Mithat Paşa’nın hayatı, mahkemesi, Taif’te öldürülmesi oğlu Ali Haydar Midhat’ın kalemiyle anlatılıyor. Türkçesi 1940’lı yıllarda yayınlanan bu kitabın mezat sunduğumuz nüshası, Ali Haydar Bey tarafından imzalanmıştır.

Alan Ramsay; Francis McCullagh (önsöz), Tales from Turkey, illustrated by Pavlovich Biéelkin, London, Simpkin, Marshall & Co, 1915. [xliv], 282 s, 44 levha, 24,5 x 16 cm, özgün dekoratif bez cildinde. Yazarından imzalı. Kitaptaki levhalar, gravür faksimileleri, çizimler ve özgün fotoğraflardan oluşmaktadır. Allan Ramsay başarılarından ötürü çeşitli Osmanlı madalya ve nişanlarıyla taltif edilmiş İstanbul doğumlu bir İskoçyalıdır. Kitap, Türkçe’ye tam manası ile hakim olan Ramsay’ın Anadolu’daki seyahatleri sırasında dinlediği ve yazıya aktardığı fıkra ve masallardan oluşmaktadır. Kitapta yer verilen fıkra ve masallar, Nasreddin Hoca fıkraları, yeniçeri ve Yahudi fıkraları, kadı, evliya ve paşa fıkraları, Arnavut fıkraları gibi başlıkların altında gruplandırılmıştır.

El-İdrisi, Géographie d’Edrisi, traduit par Amedée Jaubert, Paris, imprimerie Royale, 1836-1840. 2 cilt: c.1 - xxix, 546 s, c.2 - vii, 503 s, 2 katlanan levha, 27 x 16 cm, sonradan yapılmış deri cildinde. Ebü Abdullah Muhammed b. Muhammed Şerif el-İdrisi, 1100 yılında Endülüs’ün Sebte şehrinde doğmuş ve 1166’da Sicilya’da, Palermo şehrinde ölmüştür. Daha çok El İdrisi olarak bilinen ünlü Arap gezginin Nüzhetü’l-Müştak fi İhtirakı’l-afak adlı temel eseri İdrisi Coğrafyası olarak bilinir ve en önemli eseridir. Piri Reis’ten yaklaşık 350 yıl önce yaşayan İdrisi’nin on beş yılını verdiği bu eser, bir coğrafya kitabı ve haritalar kataloğu olarak da tanınmıştır. Eser, ilk olarak 1592’de Roma’da basılmış; 1619’da Latinceye çevrilmiştir. Fransız şarkiyatçı Amedee Jaubert tarafından hazırlanan ve dört yıl arayla iki cilt halinde yapılan bu basım, eserin en bilimsel neşri kabul edilmektedir.

André Lütken, Fra Adria til Bosphorus. Brogede billeder fra Europas urolige hjørne. Kopenhag, Forlagsbureauet i Kjøbenhavn, 1892. 331 s, 23 x 13,5 cm, metin içinde 102 resim, özgün dekoratif bez cildinde. Kopenhag’da basılmış nadir bir İstanbul kitabıdır.

Antoine Galland, Les Paroles remarquables, les bons mots et les maximes des orientaux. La Haye, Van Dole, 1694. 344, [16] s, renkli başlık sayfası, 12 x 7,5 cm, klasik cildinde. Ünlü Türkolog ve şarkiyatçı Antoine Galland’ın (1646-1715) hazırladığı Türkçe, Arapça, Farsça atasözleri ve vecizeler koleksiyonudur.

Antoine de Saint-Exupery, The Little Prince, illustrated by Katherine Woods, London, Heinemann 1944. 91 s, resimli, 20 x 11,5 cm, yayıncısının “Küçük Prens” resimli orijinal cildinde. Bu efsane kitap koleksiyoncuların en çok aradıkları kitaplar arasındadır. İlk defa 1943’te Amerika’da Reynal and Hitchcock yayınevi tarafından basılmıştır. Özgün ve en kıymetli baskı bu yayınevinin bastığı ilk baskıdır. Aralarında yazarın yayınevi için imzaladığı nüshalar da vardır. Aynı yıl içinde Harcourt yayınevi tarafından yapılan yayın ise harcıalem yayın olarak bilinir, çok rastlanır ve özgün baskı olarak kabul edilmemektedir. Kitabın Fransızca orijinali yine ilk defa Amerika’da Le Petit Prince adıyla Reynal & Hitchcock tarafından aynı yıl içinde basılmıştır. Paris neşri ise Gallimard yayınevi tarafından 1946’da gerçekleştirilmiştir. Elimizdeki 1944 tarihli İngiltere’de yapılan ilk yayının ilk baskısı ise son derece nadir bulunur ve Küçük Prens koleksiyoncuları tarafından aranan bir yayındır.

'a. Arthur Lumley Davids, Grammaire Turke: précédée d’un discours préliminaire sur la langue et la literature des nations orientales, London, W. H. Allen, 1836. lxxx, 214 s, 5 taşbaskı levha, 28 x 18 cm, özgün bez cildinde. Önsözünde Davids (1811-1832) Türklerin güzel ve karmaşık bir dile sahip olan ayrı, akıllı ve onurlu bir ırk olduğunu söylemektedir. Bernard Lewis bu kitabın “Türkleri ayrı ve bağımsız bir millet olduklarını düşünmeye sevkettiğini” yazmıştır. Kitabın sonundaki taşbaskı eski ve yeni Türkçe yazı örnekleri İngiltere’nin ilk taşbaskı yayınlarını yapan Joseph Netherclift’in eseridir.

'a. Anthony Dolphin Alderson, The Structure of the Ottoman Dynasty,

Baptistin Poujoulat, Voyage dans l’Asie Mineure, Paris, Ducollet, 1840- 1841. 2 cilt: c.1 – xii, 456 s, c.2 - 612 s, 23 x 14 cm, sırtı deri, ebru kapaklı ciltlerinde. Eser, Poujoulat ve Michaud’nun kaleme aldıkları Correspondance d’Orient’ın devamı niteliğindedir. Yazarın, kardeşine ve Michaud’ya yazdığı 35 mektuptan oluşmaktadır. İç Anadolu, Ankara, Tokat, Sivas ve Suriye içerikli mektuplar bizim açımızdan önemli bilgiler içermektedir. Kitabın bazı kapaklarında adı Voyage a Constantinople, dans l’Asie Mineure olarak da geçmektedir.

Bursalı İsmail Beliğ, Güldeste-i riyaz-ı irfan ve vefeyat-ı danişveran-ı nadiredan. Bursa, Hüdavendigar Vilayet Matbaası, 1302 [1884]. [12], 542 s, baştaki 12 sayfalık içindekiler kısmı elle yazılmıştır, 23 x 14 cm, dönem cildinde. Divan şairi İsmail Beliğ’in (1668-1729) bu tezkiresi, Baldırzade’nin “Ravza-i Evliya”sına zeyl olarak 1723’te yazılmıştır. iii. Ahmed’e ithaf olunan eser, Bursa’da doğup büyüyen ve buraya yerleşen padişah, şehzade, vezir, din adamı, bilgin, şair ve diğer tanınmış kişilerin biyografilerinden oluşur. Eser, bazı ekler yapılarak Bursalı Şair Eşref Paşa tarafından, Bursa vilayet matbaasında müzayedede yer alan eser gibi kitap şeklinde yayınlanmıştır.

C. Dana Rouillard, The Turk in French History thought and literature, Paris, Boivin et Cie, 1941. 700 s, 20 levha, 24 x 15 cm, yayıncısının özgün cildi ve korumalı kutusu içinde. Sahasında yeri doldurulamamış bir kaynak kitaptır. Konu başlıkları: Erken dönem Fransız-Türk ilişkilerinin tarihi arka planı, 1520 öncesi Fransızca seyahatnameler, Orta Çağ Fransız edebiyatında Türkler; Fransız dramasında, tiyatrosunda, düzyazımında, şiirinde, balesinde Türk unsuru ve etkileri.

Charles MacFarlane, Turkey and its destiny, Philadelphia, Lea and Blanchard, 1850. 2 cilt: c.1 – 323 s, [44] sayfa ilan; c.2 – 400 s, 19 x 12,5 cm, yayıncısının özgün ciltlerinde. Yazarın bu eseri, Constantinople in 1828 adlı bir önceki kitabının devamı sayılır. 1847-48 yılları arasında ikinci kez Türkiye’ye gelen yazarın amacı, Tanzimat sonrasındaki durumu yerinde görüp incelemektir. Eserde özellikle İstanbul, Bursa, Edirne ve bu kentlerin civarları ayrıntılı bir biçimde anlatılmaktadır. İmparatorluğun içine girdiği bu yeni dönemde, azınlıkların yaşamlarına ve davranışlarına ait gözlemler kitapta önemli yer tutar. Kitap, Tanzimat sonrası imparatorluk idaresinde ve İstanbul’un ticari ve sosyal hayatındaki büyük yenilikler, örneğin açılan yeni fabrikalar, buralarda çalışan İngiliz teknisyen ve mühendisler, Büyük Reşit Paşa’nın “Örnek Çiftlik Modelleri”, gibi bilgilerle örülmüştür. İlginç ayrıntılarla dolu nadir bir kitaptır. Blackmer 1049.

Charles MacFarlane, Constantinople in 1828. A Residence of Sixteen Months in the Turkish Capital and Provinces with an Account of the Present State of the Naval and Military Power, and of the Resources of the Ottoman Empire. London, Saunders and Otley, MDCCCXXiX [1829]. xix, [1], 406 s, ikisi renkli bakır baskı gravür, biri renkli taşbaskısı, biri taşbaskısı katlanan İstanbul panoraması olmak üzere metin dışında toplam 4 levha, 29.5 x 22 cm, sırtı deri, ebru kapaklı yeni deri cildinde. Eser, yazıldığı dönemde (Tanzimat’ın hemen öncesinde) İmparatorluğun iç ve dıştaki politik durumunu, ticari, iktisadi, askeri organizasyonunu, nüfusunun etnik bileşimini ve günlük yaşamını birinci elden bilgilere dayanarak batılı bir gözle anlatan temel kaynaklardan biri olarak kabul edilmiştir. Blackmer 1047, Atabey 741.

[François Rene de] Chateaubriand, itineraire de Paris à Jérusalem et de Jérusalem a Paris. Paris, Le Normant, 1812, 3 cilt: c.1 – cix, 276 s, c.2 - 408 s, c.3 - 375 s, haritası eksiktir, 22 x 14 cm, dana derisi cildinde. Ünlü edebiyatçı ve yazarın 1800’lü yılların başlarında Kudüs’e yaptığı yolculuğun notlarıdır. Eser Yunanistan’ı ve Şark’ı gündeme taşımış ve zamanında pekçok “turiste” rehberlik etmiştir. Türklere bakışının pek olumlu olmadığı satırlarından anlaşılmaktadır.

[Marie-Gabriel-Florent-Auguste de] Choiseul-Gouffier, Voyage Pittoresque dans l’Empire Ottoman, en Grece, dans le Troade, Paris, Allaud, 1842, 4 cilt. c.1 - xvi, lx, 347 s, c.2 - vi, 398 s, c.3 - vi, 390 s, c.4 - x, 360 s, 23 x 13,5 cm, dekoratif deri cildinde. Bu nadir dört cilt Fransız elçisi Choiseul-Gouffier’nin ünlü resimli seyahatnamesinin ikinci baskısının metin kısmıdır. Erken dönem bir İstanbul rehberi niteliğindedir.

Costumes Ottomanes, Milano, c. 1822. 21 renkli taşbaskı resim, 26 x 16 cm, özgün cildinde. 1820’li yıllarda İtalya’ya Milano’da taşbaskı yöntemini ilk kez getiren ve yaptıkları renki taşbaskı levhalarla tanınan Cuciniello ve Bianchi ortaklığının ürünlerinden biri de bu Osmanlı askeri kostümleri albümüdür. Sultan ii. Mahmud’un kurduğu Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusunun belgesel nitelik taşıyabilecek kostümlerini içerir. Bin Başı, Yüz Başı, Sancaktar, On Başı, Kara Cehennem, General Major, Kol Ağası, Hat Birlikleri Yüzbaşısı, On Başı – Sade Asker, Bin Başı, Kol Ağası, Hafif Topçu Sade Asker, Süvari Albayı, Süvari Yüzbaşı, Bando Binbaşısı, Piyade Askeri, Davulcu, Muhafız Süvari Onbaşı, Gidon, Mızrakçı Muhafız, Sultan albümde yer alan renkli resimlerdir.

David Urquhart, The Spirit of the East, illustrated of a journal of travels through Roumeli during an eventful period. Philadelphia, A. L Carey, 1839. 2 cilt: c.1 – 271 s, c.2 - 265 s, 18 x 12 cm, özgün ciltlerinde. Bu kitabın elimizdeki Amerikan baskısı çok nadirdir.

'a. Djelal Noury [İleri], The Sultan. A romance of the harem of Abdul Hamid, translated and adapted by A. Bear, London, Cassell, 1912. 312, [4] s, 1 renkli resim, 19 x 12 cm, orijinal bez cildinde. Eserde, Sultan Abdülhamid ve cariyelerinin renkli temsili resmine yer verilmiştir.

E[lias] J[ohn] W[ilkinson] Gibb, History of the Ottoman Poetry. London, Luzac, 1963-1969. 6 cilt. c.1 - xvii, 454 s, c.2 - xxxvii, 405 s, c.3 - xii, 381 s, c.4 - xi, 364 s, c.5 - viii, 251s, c.6 - vi, 384 s, 23,5 x 15 cm, özgün ay yıldız süslemeli mavi bez ciltlerinde. 1857 yılında doğan Gibb 21 yaşında iken Türkçe’yi kendi çabasıyla mükemmel bir şekilde öğrendi ve onun bu başarısı James Redhouse ve Edward G. Browne gibi büyük şarkiyatçıların dikkatini çekti. Türkiye’ye hiç gitmeden, Osmanlıca yazmaları ve kitapları Londra’daki kitapçılardan, ülkemize gelen seyyahlardan satın aldı. 44 yaşında öldüğünde sahasında ilk ve tek olan bu dev eserinin sadece birinci cildi yayınlanabilmişti. Dostu Edward Browne kalan ciltleri Gibb’in yazma defterlerinden toplayarak tamamladı. Son cilt Osmanlıca bir şiir antolojisi şeklindedir. Kitap bugün de İngilizcede şimdiye kadar yayınlanmış en mükemmel Osmanlı edebiyatı tarihi olarak kabul edilmektedir.