ÇİN CELADON TABAK

Kategori: çin porselen

Lot No: 432

Ming Hanedanı (1368-1644) dönemi, yuvarlak formlu, halka tabanlı, tabanın ortası sırsız tabağın, dışa doğru yükselen geniş kenarları kazıma tekniğiyle Çin bulutları, merkezi baklava dilimi motifleri ile desenlidir. Eserin arka kısmında alt alta üç nokta deseni ile yine noktalarla “Esed” usta ismi yazılıdır. Türünün nadir bulunur örneklerindendir. Çap: 44,5 cm. Yükseklik: 8,5 cm. * Provenans; Eski, Necla Sultan Koleksiyonu. * Referans; eserin tıpkı benzeri iki örnek Topkapı Sarayı Müzesi Koleksiyonu'nda yer almakta olup, Regina Krahl'ın “Chinese Ceramics in the Topkapi Saray Museum” kitabının 328. ve 329. sayfalarında yayınlanmıştır. Celadon (Mertebani) Çin’in güneydoğusunda üretilen celadonlar, Tang devrinde (618-906) çok sevilen Yue Çinileri’nden esinlenmiştir. 13. yüzyıldan itibaren Song devriyle birlikte, özellikle Orta Doğu’ya, Hindistan ve Güney Doğu Asya’ya ihraç etmiştir. Fırınlandığında beyaz olmayıp gri renkte olan celadonlar; demir-oksit içeren feldspat sırları nedeniyle düşük basınçta fırınlandığında grimsi yeşil renk alırlar. Sırsız kısımları –ki bu genelde tabandaki halka kısımdır- kilin içerdiği demir nedeniyle fırınlandığında parlak turuncu-kırmızı renk alır. Bu olgu özellikle süsleme sanatında görülür. Parçaların üzerinde sırsız bırakılan rozetler ve diğer ögeler, fondaki yeşil renkle güzel bir tezat sağlar. Genelde, düz kenarlı ve bazen dilimli tabaklar, büyük kâse ve vazolar üretilmiştir. Celadonların ilk örnekleri, Çin’de ve İran’da Erdebil Koleksiyonu’nda muhafaza edilmektedir. Bizde en erken örnek, geç Song Dönemi’ne ait iki kâsedir. “Celadon” teriminin çıkış noktası, etimolojik olarak ilginçtir. 17. yüzyıl Fransız yazarı Honoré d’Urfe’nin bir piyesinde devamlı gri-yeşil bir kostüm giyen çobanın adıdır. Celadona, Osmanlılarda renginden dolayı zeytuni ve ihraç edildiği Merteban Limanı’nın adından dolayı “Mertebani”de denilirdi. Osmanlı sultanlarının gözdesi olan celadonların zehir içeren yiyecekler konduğunda renginin değişmesi inancı bu eserlerin tercih edilmesinin nedenidir. (Ref: Chinese Ceramics in the Sadberk Hanım Museum, John Carswell)

Muhammen Bedel