FRANSIZ TÜCCAR TAVERNIER’NİN OSMANLI SARAYI TASVİRLERİ

Kategori: Kitap

Lot No: 19

J.B. Tavernier, Nouvelle relaiton de l’interieur du Serrail du Grand Seigneur, contenant plusieurs singularitez qui jusqu’ici n’ont point été misses en lumiere, Rouen, Jean- Baptiste Machuel, MDCCXIII [1713]. 248 s, 16,5 x 10 cm, klasik cilt içinde. Jean-Baptiste Tavernier (1605-1689) bir Fransız tüccarıdır. İstanbul’a ilk olarak 1631 kışında geldi ve bir yıl kaldı. Tavernier’in payitahttaki bu bir yılı, İstanbul’un kapıkulu eylemlerine sahne olduğu, sarayı basan azgın zorbaların veziriazamı parçaladıkları, “Padişaha sözümüz vardır!” bağırışlarıyla, IV. Murad’ı ayak divanına çıkarttıkları kritik bir evreye rastlar. Tam altı kez Doğu yolculuğuna çıkan, iki kez de İstanbul’a gelen Tavernier’in basılan ilk eseri müzayedeye sunulan kitaptır. Tavernier’in anlatısında Divan-ı Hümayun, arz odası, saray hastanesi, küçük ahırlar, mutfaklar, hadımağaların ve içoğlanlarının koğuşları, hamamlar, hazine dairesi, kiler, doğancıbaşının koğuşu, hasoda, harem dairesi ve hasbahçe hakkında çok ayrıntılı bilgi vardır. Tavernier, anlatılarını, Topkapı Sarayı’nda içoğlanlığı yapmış iki kişiden dinlediklerine dayandırmıştır: Sarayda elli yıldan fazla içoğlanlığı yapıp hazinedarbaşılığa kadar yükseldikten sonra, gözden düşerek Bursa’ya sürgün edilip oradan Hindistan’a kaçtığını söyleyen Sicilyalı bir devşirme ile yine sarayda on beş yıl içoğlanlığı yapmış bir Parisli... Ama herhalde eski içoğlanlarından dinlediklerinin yeterli olmayacağı düşüncesiyle, Fransa elçisi Marcheville’in, İstanbul’da huzura kabulü sırasında maiyetine katılarak saraya girmiş ve saraydaki yaşamı gözlemleyebilmiştir.

Muhammen Bedel