Charles [Felix-Marie] Texier, Küçük Asya, mütercimi: Ali Suad, İstanbul, Matbaa-i Âmire, Türkiye Büyük Millet Meclisi Maarif Vekâleti Neşriyatı, 1339 – 1340 [1923 – 1924]. 3 cilt: c.1 - 395+5+1 s, 15 levha; c.2 - 487+7 s, 14 levha; c.3 - 289+31+2 s, 34 levha, 17 x 24 cm, siyah bez ciltlerinde.

Ünlü Fransız arkeolog ve gezgini Charles Texier (1802-1871)’in Anadolu’da gerçekleştirdiği iki bilimsel gezi ve buna dair incelemelerinin yer aldığı Asie Mineure, Description Géographique, Historique et Archéologique des Provinces et des Villes de la Chersonnése d’Asie (Paris, Typoqraphie de Firmin Didot Frères, Fils et C., Editeurs de Ľ Institut de France, 1862, 1882) adlı eseri yayınlandığı yıllarda büyük yankı uyandırmıştır. Bu önemli eserin ilk Türkçe çevirisi Ali Suat Bey tarafından yapılmış ve Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Maârif Vekâleti’nin iki numaralı neşriyatı olarak yayınlanmıştır. Eserin Osmanlıca bu baskısında 64 resim ve gravür ile beş resim yer almakla beraber Fransızca metnin yaklaşık yüz elli sayfalık kısmı bulunmamaktadır. Charles Texier 1840’lı yılların başında Anadolu’ya yaptığı ikinci gezisinin izlenimlerini içeren bu kitapta, ilk defa olarak Hititlerin başkenti Boğazköy-Hatuşaş’ın topografik bir haritasını ortaya çıkartmış ve Yazılıkaya’yı dünyaya tanıtmıştır. Ayrıca Anadolu’nun jeolojik yapısı, coğrafi özellikleri, yeraltı ve yer üstü kaynakları ve kültür merkezlerinin tarihi ve o günkü halkın etnik, demografik, kültürel, ekonomik vb. durumu hakkında bilgi vermiş, gözlemlerini aktarmıştır. Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemlerine ait yapıların çizimlerini de içeren eser, Anadolu’nun yakın tarihi ve coğrafyası için vazgeçilmez bir kaynaktır. Bu çalışma daha sonra yeni harflere aktarılarak ve ilk metinde yer almayan bölümler de eklenerek Küçük Asya: Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi başlığıyla (2002) yayınlanmıştır. Müzayedeye sunduğumuz, bu önemli eserin Osmanlıca basımıdır.

Macar asıllı bir oryantalist olan Arminius Vambery’nin Macar Bilimler Akademisi’nin desteğiyle ve Sünni bir derviş kılığında 1861 – 1864 yılları arasında çıktığı yolculuğun öyküsü. O dönemde batılılara neredeyse kapalı bir bölge sayılan Ermenistan, İran ve Türkistan’ı gezdi ve yolculuğundan coğrafya, etnografya ve filoloji alanlarında önemli bulgularla döndü. İngiltere Jeoloji Enstitüsü’nün hizmetinde ve Britanya Krallığı'nın emrinde bir casus olarak Raşid Efendi takma adıyla önce İstanbul’dan gemiyle Trabzon’a, oradan katır üstünde kervanlarla Tebriz ve İsfahan’a seyahat etti. Oradan gittiği Tahran’da bir sure Osmanlı elçiliğinde kaldıktan sonra Hazar Denizi’nin güneyinden Buhara, Semerkant ve Hive’ye gitti, arkasından Herat ve Tahran üzerinden Osmanlı Devleti'ne döndü ve İstanbul üzerinden memleketi Macaristan'a geri gitti. Bu yolcuğu anlattığı eseri, yayınlandığında büyük ilgi gördü ve birçok dile çevrildi. Kitap, Bir Sahte Dervişin Asyayı Vustada Seyahati adıyla 1878 yılında Osmanlıca olarak da yayınlanmıştır.

410 s; 15,5 x 23,5 cm, yayıncısının orijinal bez cildinde. Vambery bu çalışmasında Ruslar ve İngilizlerin Asya’daki varlıklarını karşılaştırmakta ve yarı Asyalı olarak nitelendirilen Rusların, “medeni” Asya’ya sert, gururlu İngilizlerden daha iyi uyum sağladıklarını savunmaktadır. 

2. basım. xii+309+[9] s, metin içi gravürler, 23 x 14,5 cm, yeni yapılmış deri cildinde. 19. yüzyıl başlarının önemli kâşiflerinden denizci ve haritacı Francis Beaufort (1774 – 1857), 1811-1812 yıllarında kaptanı olduğu Kraliyet Donanması'na ait Frederikssteen adlı gemiyle, Küçük Asya'nın güney kıyılarının haritasını çizmek, portolonlarını yapmak, seyir ve hidrografik yapısını belirlemek, deniz kaynaklarını saptamak gibi, Donanma Lordlar Kurulu tarafından kendisine verilen asıl görevlerini yerine getirirken, bir yandan da bu kıyılardaki ören yerlerini incelemiş, ölçümlemiş, planlarını ve resimlerini çizmiş, yazıtlarını kopyalamış; antik kentler ile akarsu, koy ve körfezlerin eski adlarını belirleyip,haritalarına yerleştirmiştir. Beaufort’un gezi anıları niteliğindeki eseri, denizcilikle ilgili bilgiler ile birlikte, güney kıyılarımızın tarihine, tarihi ve fiziki coğrafyasına, arkeolojisine ışık tutmaktadır. Eser, Anadolu’nun güney kıyıları ile ilgili olarak yapılacak kapsamlı araştırma için başvurulacak kaynaklardan en önemlilerinden biri olarak kabul edilir. İlk basımı 1817’de yapılmıştır.

2. basım. lv+420 s, 20,5 x 13,5 cm, dönem cildinde. Robert Curzon (1810-1873) İngiliz gezgin, seyahat yazarı ve de diplomattır. Özellikle Orta Doğu’da bulunan kilise ve manastırları ziyaret etmiş ve tüm ziyaretlerinin izlenimlerini ve anılarını 1849 yılında yayınlanan Visits to Monasteries in the Levant adlı müzayedeye sunduğumuz bu eserinde kaleme almıştır. Ayrıca, kitabın sonunda yer alan notlar bölümünde burgu, kebap, tencere kebabı, dolma, yaprak sarma, köfte, kaymak, tavukgöğsü, ekmek kadayıfı ve muhallebi gibi, yazarın dolaştığı bölgelerde karşılaştığı bazı yemeklerin kısa tariflerini de içermektedir.

2 cilt: c.1 – ıv+360 s; c.2 – 314 s, gravürler, 22,5 x 14 cm, kâğıt kapaklarında. Charles MacFarlane (1799-1858), 1827-1828 yıllarında Ege  Adaları üzerinden Türkiye’ye ilk gelişinde İstanbul ve Anadolu’yu onaltı ay boyunca gezmiştir. Daha sonra 1847’de tekrar Türkiye’ye gelmiştir. Eser, yazıldığı dönemde (Tanzimat’ın hemen öncesinde) imparatorluğun iç ve dıştaki politik durumunu, ticarî, iktisadi, askerî organizasyonunu, nüfusunun etnik bileşimini ve günlük yaşamını birinci elden bilgilere dayanarak batılı bir gözle anlatan temel kaynaklardan biri olarak kabul edilmiştir.

227 s, 15 x 13 cm, yeni yapılmış kırmızı cildinde. Prusyalı gezginin St. Petersburg, İstanbul ve Romanya izlenimleri. Yazar, II. Mahmud dönemindeki İstanbul’u diğer şehirlerle kıyaslıyor. Kitabın en büyük özelliği New York’ta erken dönemde basılmış bir İstanbul kitabı olmasıdır. Nadir çıkar, halen hiçbir yerde satışta görülmemektedir. Hiçbir kütüphanemizde mevcudu yoktur.

334 s, 20,5 x 13,5 cm, yorgun dönem cildinde. Yazar Charles Salabery, 5 Ekim 1790 günü Paris’te başlayıp Kasım 1791’de Marsilya’da biten bir yolculuğu aktardığı, mektup şeklinde yazılmış ilginç bir seyahatnamedir. Mektuplar Paris, Frankfurt, Viyana, Presbourg, Macaristan, Krayova, İstanbul (XXX- XL) gibi bölgelerden yazılmıştır. Yazar gezdiği bölgelerdeki halkları örf ve adetleri ile ilgili gözlemlerini yansıtmaktadır. Özellikle İstanbul mektupları Türklerin yaşam tarzlarını, geleneklerini, karakterlerini, kadınlarını ve saray hayatını Avrupa halkları ile karşılaştırmalı olarak aktarmaktadır.

Xvi+560 s, 19,5 x 13,5 cm, yayıncısının bez cildinde. İngiliz tarihçi ve hukukçu Sir Edward Shepherd Creasy (1812 – 1878) tarafından kaleme alınan ve Hammer’in ünlü Osmanlı tarihinden yola çıkarak hazırlanmış bir çalışmadır. Yazar bu basıma yazdığı önsözde, ayrıca Knolles, Rycault, d’Ohsonn, Chesney, Urquhart, Ubicini, Möltke, Sismondi ve benzeri bir çok eseri de kaynak olarak kullandığını belirtmektedir. Eser,

Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluş yıllarından Sultan II. Mahmud devrine kadar olan dönemi ele almıştır.

3. basım. [14]+216 s; resimli, 31 x 20 cm, yeni yapılmış, iç kapakları ebrulu şık deri cildinde. 1628 - 1700 yılları arasında yaşayan Paul Rycaut 1661 yılında İstanbul’a geldi ve İngiliz büyükelçisinin özel kâtibi olarak çalışmaya başladı. 1667 yılında Levant Kumpanyası tarafından 11 yıl süreyle görev yapacağı İzmir’e konsolos olarak tayin edildi. Elçilik görevi sebebiyle İstanbul dışında da Osmanlı İmparatorluğu'nun çeşitli bölgelerine giden, her kademeden devlet görevlisi ile münasebetleri olan Rycaut, gözlemlerini ve üçüncü şahıslardan elde ettiği bilgilere dayalı olarak yaptığı analizleri kitabında anlatmaktadır. Rycaut’un eseri üç ana bölümden oluşmaktadır. 1. bölümde dönemin Osmanlı devlet yapısı hakkında ayrıntılı bilgiler verilmektedir. 2. bölümde Osmanlı toplum yapısı içinde din-devlet etkileşiminin esasları incelenmektedir. 3. bölüm ise Yeniçerilerin örgütlenmesine ayrılmıştır. Kitapta bulunan Osmanlı saray görevlilerini, askerleri ve tarikatlara mensup bazı dervişleri tasvir eden gravürler dönemin giyim kuşam şekillerini göstermesi bakımından ilginçtir. Rycaut bu gravürleri kitabın, özellikle dinle ilgili bölümleri bir Hıristiyan’ın, hem de iyi bir Hıristiyan’ın bakış açısı ile yazmıştır. Buna rağmen, kitapta genel olarak anlatılan hususlar, 17. yüzyıl Osmanlı devlet ve yönetim yapısı ile söz konusu dönemin toplum hayatına ilişkin orijinal tespitleri de içermektedir. Kitabın ilk baskısı 1667 yılında yapılmıştır. Bu baskının nüshalarının çoğu Büyük Londra yangınında yok olduğu için kitap meraklıları eserin 2. baskısını esas alır. Eser yayımlandıktan hemen sonra Fransızca, İtalyanca, Almanca ve Lehçe gibi dillere çevrilmiştir. Navari, 17. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun tam bir tasvirini yapan Rycaut kitabının son derece önemli ve etkili bir eser olduğunu yazar.

[14]+382+[2] s, resimli, 28 x 21,5 cm, yeni yapılmış şık deri cildinde. Bir önceki lotta sunulan eserin Fransızca basımıdır.