MEVLEVİ TEKKE TUĞRASI

Kategori: Hat

Lot No: 40

“Defterdar Halifesi Esseyyid Mehmed Recai” ketebeli, Hicri 1225 (M. 1810) tarihli, is mürekkebi ve gölgeleme tekniği ile tatbik edilmiş eserde tuğra formunda “Ya Hazret-i Mevlâna kuddise sırrıhu” yazılıdır. Tuğranın kenarları çok ince bir şekilde tahrirlenmiştir. Tuğranın sağında ve solunda yer alan saz yaprakları da aynı itina ve dikkatle resmedilmiştir. Boşluklar saz yaprakları ile tezyin edilmiştir. Cetvelleri altınla çekilmiş, pervazları halkari tarzında bahar çiçekleri ile süslüdür. Bezeme unsuru olarak kullanılan saz yaprağı ve hatayiler, 18. yüzyılda kaybolmaya yüz tutan yerli tezyini unsurların bu dönemde hala hayatiyetini kaybetmediğinin bir göstergesidir. Eser, 18. yüzyılda Ali Üsküdari elinde zirveye erişen Osmanlı çiçek ressamlığının üslup olarak yaşadığını ve 19. yüzyıla eriştiğini kanıtlamaktadır. Hemhat hem tezyinat itibariyle sanat değeri yüksek, nadir bulunur koleksiyonluk bir eserdir. 28 x 36 cm. * Provenans; Emin Barın Koleksiyonu. * Özel Koleksiyon. Eser, Türk hat sanatı tarihinde tahrir çekilme ve gölgeleme tekniği ile yazılmış nadir tuğralardan biridir. Eserin hattatı 1804-1874 yılları arasında yaşamış olan, Mehmed Şâkir Recâî Efendi değil, Topkapı Sarayı'nda Defterdar'ın Halifesi olarak vazifeli olan tuğrakeş Mehmed Recai’dir. Bu bilgi eserin ketebesindeki şu ifadeyle teyid edilmektedir: “Eser-i hâme-i Es-Seyyid Mehmed Recâî halîfe-i zimmet-i Hazret-i Defterî hâlâ” (hâlâ Defterdar hazretlerinin zimmet kâtibi olan Esseyyid Mehmed Recai’nin kaleminin eseri). Hattatın, Sultan II. Mahmud’un hat hocası, tuğra çekmekte reform meydana getiren Mustafa Rakım Efendi ile aynı devirde sarayda bulunduğu, satışa sunulan tuğrada da görülmektedir. Tuğranın kürsüsünde, beyzelerinde ve tuğlarında Mustafa Rakım Efendi’nin ihya ettiği II. Mahmud tuğrasının izlerini görmek mümkündür. Rakım’ın ulaştığı kütle hafifliği ve harflerdeki incelik bu tuğrada da hakkıyla yakalanmıştır. Saray çevresinin tekke sanatına ne derecede büyük hizmeti olduğunun delili sayılabilecek bir eserdir. Hattatın Osmanlı saray çevrelerinde büyük etkisi olan Mevlevî tarikatına mensup yahut muhip olduğunu tuğranın Hazret-i Mevlâna Celâleddîn-i Rûmî’nin ismi ile çekilmiş olmasından anlıyoruz.

Muhammen Bedel