OSMANLI KADİFE ÇATMA

Kategori: Tekstil

Lot No: 429

Bursa işi, Açık vişne çürüğü renkli zemin üzerine bej renkli beyzî madalyonlar içinde stilize karanfillerin yer aldığı kompozisyonda boşluklar saz yaprakları ile tezyin edilmiştir. Karanfillerin saptan çıktığı kısımlar lale formunda tasarlanmıştır. Madalyonların üzerine de sekiz yapraklı, sekiz adet bahar çiçeği yerleştirilmiştir. Ufak yorum farkları taşıyan, benzer karanfilli çatma örnekleri Polonya Millî Müzesi’nde (env. no. XIX, 4525) ve Lisbon’daki Calouste Gulbenkian Müzesi’nde (env. No. 1384 ve 1425) yer almaktadır. Calouste Gulbenkian Müzesi’ndeki örnek için bakınız, Un jardin encantado, Arte islámico en la Colección Calouste Gulbenkian, (sergi kataloğu), 2001, sf.144-5, no.57. Ayrıca bakınız, Islamic Art in the Calouste Gulbenkian Collection, (sergi kataloğu) Lisbon, 2004, sf.115, no.49. Satışa sunulan bu çatma ve motifleri sonsuz kez tekrarlanabilen benzer çatmalar duvar askısı veya divan örtüsü olarak kullanılmak üzere üretilmişlerdir. Bu eserde görülen stilize karanfil motifi, Osmanlı saray nakkaşhanesinde 16. yüzyılın ikinci yarısında tasarlanmış olup, “yelpazeli karanfil” olarak da tanınır. Buna dayanarak bu üsluptaki kadife çatmalara “yelpazeli çatma”da denmiştir. Bu dönemde Bursa ve İstanbul’da kadife çatma üreten dokuma tezgâhları saray tarafından yakın teftişe tâbi tutulmuş; kaliteyi düşüren veya verilen desenlere sadık kalmayan tezgahlar derhal kapatılmıştır. Vişne çürüğü en rağbet gören renk olmuşsa da mavi, yeşil ve sarı da bazı çatmalarda kullanılmıştır. Türünün nadir, sanat değeri yüksek, koleksiyonluk bir örneğidir. Haliyle. Pleksiglas çerçeve içindedir. 17. – 18. yüzyıl. 123 x 67 cm. * Özel Koleksiyon.

Muhammen Bedel