[OSMANLI ÜZERİNE BATI’DA YAPILMIŞ İLK ÖNYARGISIZ VE GÖRKEMLİ ÇALIŞMA – 2 CİLT - FRANSIZCA]

Kategori: Kitap

Lot No: 18

[Ignace de Mouradja] d’Ohsson, Tableau général de l’Empire othoman, divise en deux parties; dont l’une comprend la législation Mahométan; l’autre, l’histoire de l’Empire Othoman, Paris, Imprimerie de Monsieur; MDCCLXXXVIII – MDCCXC [1787 – 1790]. 2 cilt: c.1 – xii+328 s, 1 – 40 nolu gravürler ile soyağacı, takvim ve arap harflerini gösteren levhalar da mevcuttur; c.2 – viii+357 s; 41 – 137 numaralı gravürler, 55x36 cm, yeni yapılmış deri cildinde, haliyle. İsveç'in İzmir Konsolosluğu'nda çalışan Ignace de Mouradja d’Ohsson (ö. 1824), 1768 yılında Baş Tercümanlığa yükselmiş, 1782 yılında ise Maslahatgüzar olmuştur. İslam uygarlığına büyük ilgi duyan d’Ohsson, bu konuda orijinal malzemeler toplamaya başlar ve tercümanlık dışındaki bütün mesaisini bu konudaki kaynakları incelemeye ayırır. Dönemin İsveç Büyükelçisi Ulric de Celsing’in teşvikiyle Osmanlı tarihi üzerine genel bir eser yazmaya başlar. Yaklaşık 20 yıllık bir çalışmanın sonucu bu eser ortaya çıkar. Kitapta İslam iki ana bölüme ayrılmıştır. Birinci bölüm İbrâhim el-Halebî’nin Mülte a’l-eb ur adlı çalışmasına dayanmaktadır. Yazarın kullandığı diğer önemli kaynak ise Nesefî’nin A ā idü’n-Nesefî adlı eseridir. İkinci bölüm, başlangıçtan 1774 yılına kadar gelen bir Osmanlı tarihidir. Burada saray teşkilâtı, Osmanlı Hanedanı, harem, harem hayatı ve harem kadınları hakkında yer alan bilgilerin, saray hizmetkârları ve haremde yaşayan câriyelerden alınarak aktarıldığı ifade edilir. III. Selim devrinin yeni düzenlemeleri ve reformlarıyla ilgili verilen bazı bilgiler ise yazarın son gelişmeleri uzaktan dahi olsa takip ettiğini gösterir. D’Ohsson’un, bu eserinin çeşitli yerlerinde ortaya koyduğu bazı temel görüşleri Nizâm-ı Cedîd’e dair verdiği lâyiha mukaddimesinde de tekrarladığı görülmektedir. Bunlar, Avrupa’da mevcut nizam ve fenlerin iktibasında şer‘î bir mahzur aranmaması gerektiği, hükümdarın, şahsında topladığı mutlak otoritesiyle devletin yenilenmesi ve güçlenmesi için her türlü tedbiri almakla yükümlü olduğu yolundaki görüşleridir. Eser Fransa’da yayınlandıktan sonra, D’Ohsson 1792’de tekrar İstanbul’a gelirken bu iki cildi de yanında getirmiş ve III. Selim’e sunmuştur. Kitapta bulunan gravürlerin altındaki Fransızca açıklamalar padişah için tercüme edilmiştir. Eseri çok beğenen III. Selim, kendisine 5000 kuruş gibi büyük bir atıyye vermiştir. Kitapta Osmanlı saray erkânını gösteren resimlerin büyük bir bölümü 1776’da Choiseul-Gouffier’ye eşlik eden Hilaire’in çizimlerine dayanmaktadır. Geri kalan resimler ise Cochin ve Moreau’dan alınmıştır. Müzayedeye sunduğumuz eser, “Türk İmparatorluğu'nun yasaları ile yapısı konusunda tek yetkin bilgi kaynağı” olarak kabul edilen bu büyük çalışmanın 1787 ve 1790’da Paris’te yapılan ilk basımıdır ve çok nadirdir. Ölümünden sonra, oğlu tarafından 1820 yılında siyaset, ağır ceza ve askeri hukuk gibi konular içeren bir 3.cilt de yayınlanmıştır. * Sultan II. Abdülhamid'in yaveri Binbaşı Mehmed Arif Ataer (1872-1943) Koleksiyonu.

Muhammen Bedel