BARON DE TOTT’UN HATIRALARI (Fransızca)

Kategori: Kitap

Lot No: 19

Baron de Tott, Memoires du Baron De Tott, sur les Turcs et les Tartares, Amsterdam, MDCCLXXXIV [1784]. 4 cilt: c.1: XL+203s; c.2: 220 s; c.3: 180 s; c.4: 152 s; 20 x 13 cm, 4 kitap tek ciltte toplanmıştır, klasik cildinde. Baron de Tott (1733-1793) Macar asıllı Fransız asilzadesidir. Topçu mühendisi olarak eğitim gördükten sonra, İstanbul elçiliğine atanan Comte de Vergennes’in yanında İstanbul’a geldi. Burada sekiz yıl kalacak olan Tott, Levanten bir ailenin kızı ile evlenir ve Türkçe öğrenerek elçiliğin tercümanlığını yapar. Bu süre içinde tanık olduğu birçok olaydan, kentten ve halkın örf ve âdetlerinden hatıralarında söz eder. Diğer ziyaretçiler gibi kente denizden hayran olan gezgin karaya ayak basınca hayal kırıklığına uğrar, sokakların darlığını, ev saçaklarının neden olduğu loşluğu, kaldırımların bozukluğunu ve pisliğini eleştirir. Gelişinden birkaç ay sonra meydana gelen ve kent merkezinin büyük bir kısmını harap eden Hocapaşa yangını, Tott’a göre bu düzensizliğin doğal bir sonucudur. Eşinin hanımlara yaptığı ziyaretlerden faydalanan yazar, ondan aldığı bilgilerle Türk ve Rum konaklarının içlerini, ailelerin yaşayış biçimlerini anlatır. 1757’de 3. Mustafa’nın tahta çıkışında Eyüp’teki kılıç kuşanma merasimini de anlatır. İstanbul yaşayışının hiçbir yönünü ihmal etmeyen Tott, saraydaki bir doğum münasebetiyle Büyükdere’de yapılan şenliklerden, Süleymaniye’deki Tiryaki Çarşısı’ndan ya da Ragıp Paşa’nın kurduğu kütüphaneden de söz eder. 1763’te Fransa’ya dönen Tott, 1767’de Fransız hükümeti tarafından Kırım hanının yanına gönderilir. Burada 1768- 1774 Osmanlı- Rus Savaşı’nın ilk safhalarına katılan yazar, 1769 baharında İstanbul’a döner. 1770 Çeşme bozgunundan sonra Çanakkale Boğazı’nı tahkim etmekle görevlendirilir. Bir mühendislik okulunun açılması için mühendislik bilgilerinden faydalanmak isteyen Osmanlı sarayının bu girişimi, geleneksel eğitimden gelen hendesecilerin mukavemetiyle karşılaşır. Hendesecilerin ileri gelenleri ile düzenlenen bir sınavda Tott“Üçgenin iç açılarının toplamı ne kadardır?” diye sorunca onlar da “Üçgene göre değişir” diye yanıt verirler.

Muhammen Bedel