İBRAHİM ÇALLI (1882-1960)

Kategori: Tablo

Lot No: 251

“Manolyalar” İmzalı, tuval üzerine yağlıboya. 65 x 55 cm. * Özel Koleksiyon. Çallı’nın Manolyaları Van Gogh’un ayçiçekleri ne denli önemli ve ayrıcalıklıysa Çallı’nın da manolyaları o denli önemli ve ayrıcalıklıdır. Türk resim sanatı içinde, İbrahim Çallı imzası, manolya resimleri ile özdeş bir anlam taşır. İbrahim Çallı eski İstanbul’un simgesi olan bu çiçeğe, manolyalara resimleri arasında özel bir yer ayırmıştır. Hasan Ali Yücel’e kulak verelim: “Çallı’dan önce onun çiçeklerini tanıdım. Galiba Osmanlı Ressamları Cemiyeti’nin sergisinde, beyaz giyinmiş gelinlik kızlar gibi manolyalar, koyu yeşillerin içinden tatlı gülücüklerle, sanki içime bakmıştı. Bu gülen, konuşan, şakalaşan, hayret ve hayranlık telkin eden renklerde meğer Çallı İbrahim adlı sanatkâr bir faninin neşeli ruhu parlıyormuş.” Döneminde, yakın çevresinde bulunan ressamlar arasında manolya resmi yapmak bir moda halinde yaygın bir ilgi ile benimsenmiştir. Ancak bunların arasında Çallı, bir manolya ressamı olarak özgün bir anlama ulaşır. Manolya, beyaz renginin üzerinde renk lekelerinin oyunlarına olanak sağlayan büyük çiçeği, bu çiçekleri çevreleyen kalın yapraklarının yarattığı koyu yeşil gölgeleri ile İbrahim Çallı’nın ilgisini çekmiş olmalıdır. Farklı vazolarda, farklı konumlarda, farklı boyutlarda ve farklı yorumlarda üretilen bu resimlerin değişmeyen tek özelliği manolyalardır. Çallı’nın resimleri arasında manolya resimlerinin sayısal artışının nedenleri, bu çiçeğin yaprak dokusunun ve biçimsel yapısının oylumsal değerlerinin çekiciliği ile açıklanabilir. Koyu yeşil yaprakları arasında duru beyaz renk lekelerinin göreceli yanılsaması da özelliklidir. Ancak Çallı’nın manolya resimleri üretmesine ilişkin bugüne kadar yapılan araştırmalarda gözden kaçan bir başka ve önemli neden de bu çiçeklerin bulunduğu kaynak olmalıdır. Fındıklı’da Meclis-i Mebusan binasına taşınan Akademi ve bu okulda görev yapan ya da öğrenim gören sanatçılar, güzel bir bina ile birlikte güzel bir bahçeye de kavuşurlar. Bu bahçe ise manolya ağacı ile ünlüdür. Kaynaklar, İstanbul’da bulunan en büyük manolya ağacının İstanbul Kabataş’ta Akademi bahçesinde yer aldığını belirtmektedir. Bu yıllarda okulun bahçesinde bir çiçek serası yer almaktadır. Bahçenin bakımı da Arnavut bahçıvan tarafından yapılmaktadır. Bahçıvan manolyaları vazoya yerleştirip Çallı’nın atölyesine getirir. Dokunduğu anda dökülen bu nadide çiçeği Çallı’ya hazırlar. İbrahim Çallı, “kokusu hoş, rengi hoş” olarak tanımladığı manolyalara özel bir ilgi duyar. Günümüze kadar ulaşan manolya ağaçları, okulun bahçesi içinde yer alan lojmanda oturan İbrahim Çallı ve Hikmet Onat’ı, önce iç yakan kokuları, sonra da görsel çekicilikleri ile etkilemiş olmalıdır. Bahçeden atölyeye, atölyeden tuvallere taşan manolyalar Namık İsmail, Feyhaman Duran, Hikmet Onat’ın resimleri arasına katılırken Çallı’nın fırçasında en çarpıcı natürmortlara dönüşecektir. Manolyaların dışında krizantemler, sümbül ve laleler, güller, ayçiçekleri, mor salkımlar da yer yer Çallı’nın natürmortları arasına katılsalar da sayısal çokluk ve sanatsal çekicilik manolyalarda ayrıcalıklıdır... (Ref: Türkiye İş Bankası Yayınları “Çallı ve Atölyesi”, Kıymet Giray)

Muhammen Bedel