Nelia Pavlova, Au pays du Ghazi, Editions de la Revue Mondiale, Paris, 1930. 226 s., 13x19 cm, karton kapaklı, sırtı hafif hasarlı haliyle, ithaflı ve imzalıdır. 1929 yılında Ankara’da altı hafta kalan Fransız kadın gazeteci Nelia Pavlova’nın (c.1890 – 1940) Ankara’yı dünyuaya bir Ankara aşığı duyarlılığı ile aktardığı çaşılmasıdır. Nelia Pavlova, “Au pays du Ghazi” adlı bu kitabında Türk anayasal sistemini, Avrupa’nın en demokrat olanlarından biri olarak göstermektedir. Yazarında imzalı ve ithaflıdır. Kitap “Gazinin Ülkesine” adıyla Türkçe olarak da yayınlanmıştır.
a. Habil Âdem [Pelister], Mustafa Kemallerin Kitabı, Mahmud Bey Matbaası, Cihan Kitaphanesi, İstanbul, 1925. 171 s, 14x20 cm, döneminin bez cildinde.
b. Mehmed Emin [Yurdakul], Mustafa Kemal. 1. Kısım: Zafer, Ahmed İhsan ve Şürekâsı Matbaacılık
Osmanlı Şirketi, İstanbul, 1928. 14+87 s, 19x26 cm, şahıs cildinde.
a. Ömer Seyfeddin, Yarınki Turan Devleti, Türk Yurdu Neşriyatı, Kader Matbaası, İstanbul, 1330 [1914]. 20+3 s, 12x18 cm, yeni bez cildinde.
b. Ömer Seyfeddin, Mekteb Çocuklarında Türklük Mefkûresi, Şems Matbaası, Çocuk Dünyası Mecmuası Neşriyatı, İstanbul, t.y. 20 s, 12x18 cm, yeni bez cildinde.
19. Yüzyılın
sonlarında, Türklüğü ve Türk devletinin kurtarma yolundaki seçkin, ülkücü kadro
içinde ön plana çıkan “dilde ve edebiyatta milliyetçiliğin” baş mimarlarından Ömer Seyfettin otuz altı
yıllık ömrüne (11 Mart 1884 – 6 Mart 1920) dil, edebiyat ve fikir alanında
büyük eserler sığdırmıştır. Her kesimin anlayacağı bir Türkçeyle oluşturduğu
eserleriyle Türk insanına aşıladığı millî bilinçle, Türkiye Cumhuriyeti’nin
manevî hamurunu oluşturanlardan biri olmuştur. Daha çok hikâyeleriyle
tanıdığımız Ömer Seyfettin’in kaleme aldığı Türk milliyetçili üzerine iki
kitabının ilk baskıları birlikte satışa sunulmuştur.
a. Ziya Gökalp, Türkleşmek, İslâmlaşmak, Muasırlaşmak, Evkâf-ı İslâmiye Matbaası, Yeni Mecmua Neşriyatı, İstanbul, 1918. 63 s, 15x21 cm, yeni bez cildinde.
b. Ziya Gökalp, Türk Töresi, Matbaa-i Âmire, Türkiye Büyük Millet Meclisi Maarif Vekâleti Neşriyatı, İstanbul, 1339 [1923]. 80 s, 16x24 cm, yeni bez cildinde.
c. Ziya Gökalp, Turkish nationalism and western civilization, translated and edited with an introduction by Niyazi Berkes, Columbia University Press, New York, 1959. 336 s, 14,5x22 cm, yayıncısının şömizli bez cildinde.
Türkçülük düşüncesinin mimarlarından Ziya Gökalp’in
iki çalışmasının Osmanlıca ilk baskısı, Ziya Gökalp’in milliyetçiliği ve batı
uygarlığı karşısındaki tutumunun yansıtan makalelerinde oluşan, Niyazi Berkes
tarafından hazırlanmış bir çalışma ile birlikte satışa sunulmuştur.
a. Tekin Alp [Moiz Kohen], Türkleştirme, Resimli Ay Matbaası Türk Limitet Şirketi, İstanbul, 1928.
99 s, 16x25 cm, yeni bez cildinde.
b. M[oiz] Kohen [Tekin Alp], Türkler Bu Muharebede Ne Kazanabilirler?
Kader Matbaası, İstanbul, 1330 [1914]. 62+1 s, 12x18 cm, yeni bez
cildinde. Kitap adı kapağa yanlış olarak "Türkler Bu Muharebede Ne
Kazandılar" şeklinde yazılmıştır.
c. [Moiz Kohen] Tekin Alp, Kemalizme, preface Edouard Herriot, Alcan, Paris, 1937. 298 s, 15x23 cm, karton kapaklı haliyle.
Hukukçu,
gazeteci-yazar (1883 – 1961) Moiz Kohen,
Munis Tekinalp adını aldı. Babası haham olan Tekinalp, Yahudi bir aileye
mensup olarak dünyaya geldi. Alliance Okulu’nda öğrenim gördü ve Hukuk Mekteb-i
Âlisi (Hukuk Fakültesi)’nden mezun oldu. Selanik’te çıkan Asır isimli Türkçe bir gazetede yazıları
yayımlandı ve bir dönem avukatlık yaptı. Burada İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne
üye oldu. Ziya Gökalp yönetimindeki kültür çevresinde çeşitli görevler aldı. Yazıları Yeni Asır, Rumeli, İttihat
ve Terakki (Selanik), Vatan, Cumhuriyet, Hürriyet, Son Posta gazetelerinde
yayımlandı. Ziya Gökalp’ın etkisiyle Türkçülüğü ve serbest pazar ekonomisini
savundu. Türkiye’deki Yahudileri Türkleşmeye ikna etme amaçlı yazılar yazdı.
Kemalist düşüncenin öde gelen isimlerinde biri kabul edilen Moiz Kohen’in ilk
ikisi Osmanlıca, üç kitabı birlikte satışa sunulmuştur.
Tekin, Turan: Turan - İl Han'dan Cengiz Han'a - Çinli Pencesi ve Rus Çizmesi - Altın Soy - Altın Yurt - Yeşil ve Sarı Ova, Kader Matbaası, Türk Yurdu Kitaphanesi, İstanbul, 1330 [1914]. 143 s, 14x20 cm, yeni bez cildinde. 1914 yılında Turancılık hakkında yayımlanan kitaplardan en çok dikkat çekeni, “Turan” adlı bu kitaptır. 143 sayfadan oluşan kitap Turancılık eğilimlerinin adeta manifestosu niteliğindedir. Kitabın yazarı hakkında tereddütler vardır. Ali Birinci ve Necati Gültepe, yazarının Ahmet Ferit Tek; Jacob M. Landau ve birçok yazar ise, Tekinalp (Moiz Kohen) olduğu görüşündedir. Türk Yurdu’nun 4 Şubat 1915 tarihli 77. sayısında, “Yeni Eserler” başlıklı haberde; “Tekin” müstear adı altında gizlenen “Turan” yazarının, “Osmanlı Türk yazar ve hatipleri arasında şayan-ı dikkat bir mevki işgal etmiş olan bir zat” olduğu belirtilmiştir. Kitabın basım tarihi 1330 (1914) olmasına rağmen, ancak 1915 yılının başında okuyucu ile buluştuğu söylenebilir.
Halide Edib [Adıvar], Yeni Turan, Tanin Matbaası, İstanbul 1329 [1912]. 1+188 s, 14x20 cm, şahıs cildinde. Yeni Turan, Halide Edib Adıvar’ın 1912 yılında yayımlanan romanıdır. Türk edebiyatının ilk siyasal/ideolojik romanı kabul edilir II. Meşrutiyet döneminde geçen ütopik bir romandır. Hikâye, "Yeni Turan" adlı idealist bir partinin program ve çalışmaları ekseninde anlatılır.
a. Müfide
Ferid [Tek], Aydemir, Hukuk Matbaası,
Türk Kadını Mecmuası Neşriyatı, İstanbul, 1334 [1918]. 184 s, 14x20 cm,
şahıs cildinde.
b. Müfide
Ferid [Tek], Pervaneler, Matbaa-i
Âmire, İstanbul, 1340 [1924]. 177 s, 14x20 cm, şahıs cildinde.
Server Bedi [Peyami Safa], Zıb Çıktılar, Orhaniye Matbaası, İstanbul, 1341 [1925]. 330+5 s, 14x20 cm, yeni bez cildinde. Peyani Safa’nın Server Bedi mahlasıyla yazdığı bu eser ilk olarak 3 Aralık 1924’te Tevhid-i Efkâr gazetesinde tefrika edilmeye başlanmış, 1925’te kitap olarak basılmıştır. 1941 ve 1943’te bazı bölümleri çıkartılarak Deli Gönlüm adıyla yeni harflere aktarılmıştır. Zıpçıktılar, Fatih’te yaşayan ve görücü usulüyle evlenmek istemeyen genç bir kızın peşine takılan zampara bir delikanlının, türlü ayak oyunlarıyla hayata geçirdiği, daha sonra da cinayet ve yasak aşkla gölgelenecek bu çok hareketli evlilik sayesinde, Şişli’de bir apartmana geçerek sınıf atlamasının hikâyesidir. Nahid Sırrı Örik bu eseri “…birtakım iddialı ve güya edebî romanlardan daha canlı ve muvaffakiyetli bir kitap…” olarak değerlendirmektedir.
Mehmed Şakir Paşa, Yeni Osmanlı Tarihi: Bir medhal ile Osman Gazi'den Murad Han-ı Hamis'in cülusuna kadar dahili ve harici vekayi-i devlet-i aliyeyi havidir, Matbaa-i Hayriye ve Şürekası, İstanbul, 1330 [1911-1912]. 2 cilt: c.1 - 506 s; c.2 - 460 s; 16x20 cm, yeni yapılmış sırtı deri kapakları bez ciltlerinde. 2. cildin künye sayfası Fransızca olarak "A Mr. B. Kerestejian, souvenir de l'auteur 20 Juin 912 M. Chakir" ibaresiyle imzalı ve ithaflıdır. Son dönem Osmanlı tarihlerinin en önemlilerinden biridir. Halikarnas Balıkçısı adıyla maruf Cevat Şakir Kabaağaçlı’nın öldürdüğü babası Mehmed Şakir Paşa tarafından [1855 - 1914], ünlü etimolog Bedros Kerestejiyan'ın yeğeni ve önemli resmi görevlerde de bulunmuş, 3 dönem milletvekilliği de yapmış olan Berç Keresteciyan Türker Bey'e [1871 - 1949] imzalıdır. Berç Kerestejian'ın, Kurtuluş Savaşını başlatmak üzere yola çıkan Mustafa Kemal'e yolda pusu kurulacağını haber veren kişi olduğu söylenir. Kendisi, daha sonra İstiklal Madalyası ile onurlandırılmıştır.
Ahmed Kemal, Subhatü'l-ahbâr min zübtetü'l-âsâr, Hüseyin Efendi Matbaası, İstanbul, 1289 [1872]. 2. basım, 42 s, resimli, 19x26 cm, haliyle. Eserin ilk basımının tarihi belirsizdir. Hüseyin Efendi Litografya Destgahı’nda yapılan bu basım, taşbaskı kitapların nefis bir örneğidir. Eser, Hz. Âdem’den başlayarak tüm peygamberler ve soyları ile dönemine kadar tüm Osmanlı padişahlarını 113 adet minyatürle resmetmekte ve şecereleriyle birlikte sunmaktadır. Bu eserin Avusturya Milli Kütüphanesi’nde bulunan ve 17. yüzyıldan yapılmış olan, 102 adet renkli minyatürlü yazma bir nüshası 1968 yılında Şevket Rado tarafından yayınlanmıştır.
Charles Texier, Küçük Asya, mütercimi: Ali Suad, Matbaa-i Âmire, Türkiye Büyük Millet Meclisi Maarif Vekâleti Neşriyatı, İstanbul 1339 – 1340 [1923 – 1924]. 3 cilt: c.1 - 395+5+1 s, 15 levha; c.2 – 487+7 s, 14 levha; c.3 – 289+31+2 s, 34 levha, 16x24 cm, şahıs cildinde. Ünlü Fransız arkeolog ve gezgini Charles Texier (1802-1871)’in Anadolu’da gerçekleştirdiği iki bilimsel gezi ve buna dair incelemelerinin yer aldığı Asie Mineure, Description Géographique, Historique et Archéologique des Provinces et des Villes de la Chersonnése d’Asie (Paris, Typoqraphie de Firmin Didot Frères, Fils et C., Editeurs de Ľ Institut de France, 1862, 1882) adlı eseri yayınlandığı yıllarda büyük yankı uyandırmıştır. Bu önemli eserin ilk Türkçe çevirisi Ali Suat Bey tarafından yapılmış ve “Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti Maârif Vekâleti’nin iki numaralı neşriyatı olarak yayınlanmıştır. Eserin Osmanlıca bu baskısında 64 resim ve gravür ile beş resim yer almakla beraber Fransızca metnin yaklaşık yüz elli sayfalık kısmı bulunmamaktadır. Charles Texier 1840’lı yılların başında Anadolu’ya yaptığı ikinci gezisinin izlenimlerini içeren bu kitapta, ilk defa olarak Hititlerin başkenti Boğazköy-Hatuşaş’ın topografik bir haritasını ortaya çıkartmış ve Yazılıkaya’yı dünyaya tanıtmıştır. Ayrıca Anadolu'nun jeolojik yapısı, coğrafi özellikleri, yeraltı ve yer üstü kaynakları ve kültür merkezlerinin tarihi ve o günkü halkın etnik, demografik, kültürel, ekonomik vb. durumu hakkında bilgi vermiş, gözlemlerini aktarmıştır. Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemlerine ait yapıların çizimlerini de içeren eser, Anadolu’nun yakın tarihi ve coğrafyası için vazgeçilmez bir kaynaktır. Bu çalışma daha sonra yeni harflere aktarılarak ve ilk metinde yer almayan bölümler de eklenerek Küçük Asya: Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi başlığıyla (2002) yayınlanmıştır. Müzayedeye sunduğumuz, bu önemli eserin Osmanlıca basımıdır.